Ήταν επί μήνες ο ελέφαντας στο δωμάτιο των Ευρωπαίων ηγετών. Και η χθεσινή Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες ήταν το κρίσιμο πολιτικό momentum, ώστε η Ευρώπη να δώσει την κατεύθυνση για αποφάσεις. Ο λόγος για την ενεργειακή ακρίβεια, αλλά και το περίφημο «πλαφόν στο φυσικό αέριο», το οποίο έχει καταστεί αντικείμενο συζήτησης εδώ και μήνες στους ευρωπαϊκούς κύκλους, με την Ελλάδα να είναι από τις χώρες που έθεσαν πρώτες το ζήτημα επί τάπητος.
Αυτή ήταν και η «ταμπακιέρα» στη χθεσινή Σύνοδο στις Βρυξέλλες, η οποία για πρώτη φορά μετά από μήνες διεργασιών έβγαλε «λευκό καπνό». Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν διαφωνίες, καθώς η στάση της Γερμανίας ήταν εξ αρχής σκληρή, ενώ και ο γαλλογερμανικός άξονας φαίνεται πως περνά έντονη δοκιμασία με τις μάλλον προβληματικές σχέσεις Σολτς-Μακρόν. Υπήρχε, όμως, η διάθεση να υπερβληθούν τα εμπόδια και να δοθεί ένα πολιτικό μήνυμα στην Κομισιόν να δρομολογήσει τις περαιτέρω τεχνικές λεπτομέρειες τις επόμενες εβδομάδες στο επίπεδο των υπουργών Ενέργειας.
Όλα τα παραπάνω συνέτειναν, λοιπόν, ώστε στις 03:15 η συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να ολοκληρωθεί με μια συμφωνία, η οποία αφήνει περιθώριο σε όλα τα κράτη-μέλη να εμφανιστούν ικανοποιημένα. Εν προκειμένω, για πρώτη φορά σε κείμενο απόφασης Συνόδου Κορυφής γίνεται λόγος για προσωρινή παρέμβαση στον δείκτη TTF, ενώ αφήνεται ανοιχτό το παράθυρο και για πλαφόν στο αέριο που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή. Πλέον, η μπάλα περνά στο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας και στην Κομισιόν για να προτείνουν δεσμευτικές αποφάσεις για το πώς αυτό θα γίνει πράξη. Οι υπουργοί συνεδριάζουν την ερχόμενη Τρίτη, αν και είναι πιθανό να χρειαστούν και μια έκτακτη συνεδρίαση περί τα μέσα Νοεμβρίου.
«Οι διαφορές γεφυρώθηκαν. Υπήρξε κατανόηση ότι η Ευρώπη χρειάζεται μια παρέμβαση όπως το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου – παρέμβαση που κάποιοι δεν συζητούσαν καν πριν από λίγο καιρό. Δόθηκε έτσι ένα μήνυμα για την αποφασιστικότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση και να προστατεύσει πολίτες και επιχειρήσεις», διεμήνυαν κυβερνητικές πηγές τα ξημερώματα, μετά την ολοκλήρωση του Συμβουλίου Κορυφής, τονίζοντας ότι δόθηκε η πολιτική πλέον, ώστε οι λεπτομέρειες να οριστικοποιηθούν σε επίπεδο υπουργών.
Μηχανισμός διόρθωσης τιμών
Επί του πρακτέου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέτουν ως χρονικό ορόσημο τις αρχές του 2023, ώστε να διαμορφωθεί ένα νέο σύστημα τιμολόγησης του αερίου που θα αντανακλά καλύτερα την πραγματική κατάσταση, αν και δεν προσδιορίζεται με απόλυτη σαφήνεια πότε αυτό θα πρέπει να δρομολογηθεί. Αυτός ο νέος δείκτης θα περιλαμβάνει και παρέμβαση για την προσγείωση των τιμών του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Μέχρι τότε, όμως, θα τεθεί σε εφαρμογή ένας «δυναμικός διάδρομος τιμών» για τις συναλλαγές του φυσικού αερίου, ώστε να περιοριστούν οι καταχρηστικές τιμές, με τον εν λόγω μηχανισμό διόρθωσης τιμών να τίθεται σε εφαρμογή για μερικούς μήνες. Πρόκειται στην πραγματικότητα για την παρέμβαση στον χρηματιστηριακό δείκτη TTF, κάτι το οποίο η Ελλάδα ζητά εδώ και μήνες.
Εκτός της παρέμβασης στο χρηματιστήριο ενέργειας, όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αφήνουν στο τραπέζι και το λεγόμενο «ιβηρικό μοντέλο», δηλαδή πρακτικά πλαφόν στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Πρόκειται για μια ιδέα, στην οποία η Γερμανία και άλλες χώρες ήταν έντονα αρνητικές. Περαιτέρω λεπτομέρειες για το εν λόγω σχήμα δεν προσδιορίζονται, καθώς το επόμενο διάστημα θα αναλυθεί η οικονομική του επίπτωση στις χώρες. Πρόκειται για μέτρο που έχει, προφανώς, μεγαλύτερες τεχνικές και πολιτικές δυσκολίες, αλλά η αναφορά του στα συμπεράσματα και μόνο συνιστά υπαναχώρηση της Γερμανίας έναντι της πίεσης των υπολοίπων χωρών, αλλά και της ανάγκης να σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα προς τις αγορές.
Τώρα είναι η ώρα
Γνωρίζοντας ότι η επιμονή της Γερμανίας στη μη ύπαρξη κανενός είδους πλαφόν δεν έχει ιδιαίτερη υποστήριξη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δώσει το μήνυμα κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση εντός του Συμβουλίου Κορυφής. «Πρέπει να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Πρέπει να στείλουμε το μήνυμα ότι η Ευρώπη ανακτά τον έλεγχο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να διστάζουμε άλλο», τόνισε χαρακτηριστικά.
Υπογράμμισε μάλιστα ότι η διαρροή και μόνο του σχεδίου για παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου (πλαφόν) στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο ενέργειας αποτέλεσε μήνυμα προς την αγορά που είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν οι τιμές. «Οι αγορές βλέπουν την αποφασιστικότητά μας. Αν δεν στείλουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα και την εντολή στην Κομισιόν να προχωρήσει στη δέσμη προτάσεων, οι αγορές θα αντιδράσουν.Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Δεν μπορούμε να αποτύχουμε», τόνισε χαρακτηριστικά ο Έλληνας πρωθυπουργός, απηχώντας τις διαθέσεις και μεγάλης μερίδας των ηγετών. Ο κ. Μητσοτάκης, άλλωστε, εδώ και παραπάνω από έξι μήνες μιλά για την ανάγκη ενός πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου, ενώ η Ελλάδα ήταν εκ των βασικών διαμορφωτών της «ενδιάμεσης λύσης» που προκρίθηκε εν τελεί για τον λεγόμενο «δυναμικό διάδρομο τιμών», μέχρι να διαμορφωθεί ένας νέος δείκτης τιμών την άνοιξη του 2023.
