Μια χώρα που έχει διαλυθεί έπειτα από 10 χρόνια εμφυλίου πολέμου, δέχτηκε με τους διαδοχικούς σεισμούς των 7,8 και 7,6 Ρίχτερ, ένα νέο ισχυρό χτύπημα. Οι χιλιάδες νεκροί και τραυματίες, οι εγκλωβισμένοι στα χαλάσματα, οι γεμάτες ερείπια πόλεις, δεν είναι η νέα πραγματικότητα μόνο στην Τουρκία. Παρόμοια εικόνα επικρατεί και σε μεγάλο μέρος της Συρίας, εκεί όπου ολόκληρες γειτονιές ισοπεδώθηκαν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Όπως συμπυκνώνει την κατάσταση ο διευθυντής του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, Αντώνης Αυγερινός: «Υπήρχαν ούτως ή άλλως τρομακτικά ανθρωπιστικά προβλήματα στη χώρα, ο σεισμός θα τα γιγαντώσει τώρα».
Οι νεκροί στη Συρία έχουν φτάσει τους 3.162. Στην ευρύτερη, πληγείσα από τον σεισμό περιοχή, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό κομμάτι, περισσότερα από 4.000.000 άτομα, ζούσαν ήδη σε άθλιες συνθήκες λόγω πολέμου. Την ίδια στιγμή, μεγάλο μέρος της βόρειας Συρίας είναι έξω από τον έλεγχο του συριακού κράτους και ελέγχεται από τους αντάρτες.
Εν μέσω αυτής της δραματικής κατάστασης, η ανθρωπιστική βοήθεια καθυστερεί πολύ να φτάσει και προχωράει μετ’ εμποδίων. Ένας από τους λόγους που άργησε να δοθεί το πράσινο φως γι’ αυτήν, είναι η ιδιαίτερη πολιτική και στρατιωτική κατάσταση που επικρατεί.
Η Μόσχα έστειλε πριν από δύο ημέρες 300 Ρώσους στρατιωτικούς για να βοηθήσουν στις επιχειρήσεις διάσωσης, η Ουάσιγκτον όμως ανακοίνωσε ότι συνεργάζεται με τις τοπικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στη Συρία, όχι όμως και με το καθεστώς της Δαμασκού.
Το σύνολο της βοήθειας που προορίζεται για την πληγείσα περιοχή, περνά από την Τουρκία και συγκεκριμένα από το Μπαμπ-αλ-Χάουα, το μοναδικό σημείο διέλευσης, όπως έχει οριστεί βάσει ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Το εν λόγω σημείο όμως έχει υποστεί καταστροφές σε μεγάλο βαθμό, λόγω των σεισμών. Για το θέμα είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ο ΟΗΕ, τονίζοντας πολλές φορές πως η μεταφορά βοήθειας μέσω των γραμμών του μετώπου, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού, ήδη, προ σεισμού.
Με τη σειρά τους, οι Γιατροί του Κόσμου αναφέρουν πως δεν υπάρχει ακόμη ούτε πρόσβαση, ούτε εικόνα από όλες τις πληγείσες περιοχές της Συρίας. Είναι ενδεικτικό ότι η πρώτη αυτοκινητοπομπή των Ηνωμένων Εθνών, η οποία μετέφερε επείγουσα βοήθεια (από καύσιμα, μέχρι κουβέρτες, αλλά δυστυχώς, όχι τρόφιμα) για την περιοχή της Συρίας, κατάφερε να περάσει από το Μπαμπ-αλ-Χάουα, μόλις σήμερα το μεσημέρι. Όπως λέει στην «Κ» ο Αναστάσιος Υφαντής, επιxειρησιακός διευθυντής του ελληνικού γραφείου των «Γιατρών του Κόσμου»: «Οι δρόμοι σε αυτό το πέρασμα, ειδικά από την πλευρά της Συρίας έχουν σπάσει και είναι πολύ δύσκολη η πρόσβαση. Υπάρχει επίσης έλλειψη καυσίμων για τα αυτοκίνητα, κάτι που επίσης δυσκολεύει τη δράση των ΜΚΟ στο πεδίο. Και πάνω από όλα, πέριξ της εισόδου του Μπαμπ-αλ-Χάουα, βρίσκονται οι αντάρτες που ελέγχουν την περιοχή, κάτι που βάζει σε ρίσκο την ασφάλεια όσων επιχειρούν να περάσουν».
«Χρειαζόμαστε σωτήρια βοήθεια» δήλωσε σε δημοσιογράφους στη Γενεύη, ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Γκέιρ Πέτερσεν. Όπως πρόσθεσε: «Οι πολίτες στη Συρία χρειάζονται περισσότερα από… τα πάντα και τα χρειάζονται κατεπειγόντως, μέσα από την πιο άμεση και αποτελεσματική διαδρομή, η οποία πρέπει να βρεθεί». Με την απογοήτευση των Σύρων να αυξάνεται για την αργή παράδοση της βοήθειας, Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν, ότι θα προσπαθήσουν να ανοίξουν και νέα σημεία διέλευσης στη Συρία, σε δύο ημέρες από τώρα, εάν διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες ασφαλείας.
Και ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανακοινώσει ένα έκτακτο πακέτο ανθρωπιστικής βοήθειας ύψους 3,5 εκατομμυρίων ευρώ για τη Συρία, παραμένει ασαφές πώς θα διανεμηθεί αυτό, πολύ δε περισσότερο καθώς το καθεστώς Άσαντ απαιτεί όλη η βοήθεια να περάσει πρώτα από τη Δαμασκό. Το καθεστώς Άσαντ ίσως να μην επιτρέψει παραδόσεις σε δυνάμεις της αντιπολίτευσης στον συριακό βορρά, κάτι που οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να δεχτούν.
Το θέμα της ασφάλειας των διασωστών αλλά και της σωστής συγκέντρωσης βοήθειας
Ο Μάνος Καραγιάννης, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London, χαρακτηρίζει «πολύ δύσκολη υπόθεση» την αποστολή της βοήθειας στη Συρία. Όπως εξηγεί, η επαρχία Ιντλίμπ, που επλήγη ιδιαίτερα από τον σεισμό, βρίσκεται υπό τον έλεγχο της σουνιτικής ένοπλης αντιπολίτευσης που περιλαμβάνει τζιχαντιστικές οργανώσεις. Βάζει στο τραπέζι και μια επιπλέον παράμετρο που εντείνει τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.
«Δεν υπάρχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την ασφάλεια των σωστικών συνεργείων ή του προσωπικού που θα μεταφέρει και θα διανέμει την ανθρωπιστική βοήθεια στους σεισμόπληκτους», εξηγεί ο κ. Καραγιάννης και συνεχίζει: «Στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού, όπως το Αφρίν, η ανθρωπιστική βοήθεια μπορεί να δοθεί μόνο με τη συγκατάθεση της κατοχικής δύναμης. Κάτι τέτοιο όμως αντίκειται στην αναγνώριση της εδαφικής ακεραιότητας της πολύπαθης χώρας. Η Ελλάδα, λοιπόν, μπορεί να στείλει βοήθεια στη Συρία μόνο μέσω του ΟΗΕ, με την ελπίδα ότι θα φτάσει τελικά στους ανθρώπους που τη χρειάζονται».
Σχολιάζοντας με τη σειρά του αυτό το περίπλοκο τοπίο, ο Αντώνης Αυγερινός αναφέρει στην «Κ» πως προσπαθεί από την πρώτη στιγμή μετά από τον σεισμό να επικοινωνήσει με το αντίστοιχο γραφείο της διεθνούς οργάνωσης, στη Συρία, στη Δαμασκό, αυτό όμως δεν έχει καταστεί ακόμα εφικτό. «Προσπαθούμε να λάβουμε τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις ότι το υλικό που θα στείλουμε θα παραληφθεί από τα σωστά χέρια και θα φτάσει κατευθείαν στην οργάνωσή μας στη Συρία. Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι η βοήθεια θα φτάσει στους πολίτες» επισημαίνει ο κ. Αυγερινός και τονίζει πως αν αυτά τα εχέγγυα δεν δοθούν, τότε ο ίδιος σε συνεννόηση με τα κεντρικά γραφεία της οργάνωσης στη Γενεύη, θα στείλει όλο το υλικό που έχει συγκεντρώσει ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, μέσω της επίσημης ελληνικής κυβερνητικής αποστολής.
Μεγάλη βαρύτητα δίνει ο κ. Αυγερινός και στο ποιος συγκεντρώνει τη βοήθεια για τους Σύρους πολίτες. Όπως εξηγεί: «Αυτό είναι εξίσου σημαντική παράμετρος με το πώς θα περάσει μέσα στη χώρα. Ήδη τα καλέσματα είναι εκατοντάδες, ποιος όμως εγγυάται για αυτά; Οι πολίτες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, ειδικά με τη βοήθεια στη Συρία. Ο Ελληνικός Σταυρός έχει την πείρα, τον μηχανισμό, τις δικλείδες ασφαλείας αλλά και τους εντατικούς ελέγχους, όπως και οφείλει δηλαδή, για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας».
Άντεξε τον εμφύλιο όχι και τον σεισμό
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του συνεχιζόμενου δράματος στην πολύπαθη Συρία είναι η ιστορία της Αλιάα Μάσο. Είναι 36 ετών και ζούσε μέχρι πριν από λίγες ημέρες στο Χαλέπι, τη Συριακή πόλη που χτυπήθηκε έντονα από τους σεισμούς.
Ο Σογάφ Μάσο, ο 24 χρόνος γιος της που σήμερα ζει στη Γερμανία λέει στην «Κ» πως επί δύο ημέρες η μητέρα του κυκλοφορούσε σαν χαμένη στους δρόμους. «Τη μια μέρα κοιμήθηκε σε μια πλατεία, μια άλλη σε ένα δάσος μέσα στην πόλη, μαζί με γείτονες και άλλους συγγενείς. Κάθε φορά που την καλούσα στο τηλέφωνο, ούρλιαζε. Όπως και όλοι οι άλλοι συγγενείς και φίλοι μου. Είναι τεράστιο το σοκ».
Ο Σογάφ προσθέτει πως η μητέρα του αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα. «Έμενε μόνη της στο Χαλέπι σε ένα διαμέρισμα τρίτου ορόφου. Την ώρα του σεισμού, από τον πανικό της, άρχισε να κατεβαίνει τα σκαλιά, όπως-όπως και να σέρνεται, σαν να είναι μωρό».
H πολυκατοικία όπου μένει η μητέρα του, ήταν η μόνη που δεν καταστράφηκε ολοσχερώς στον δρόμο όπου βρίσκεται. «Έπεσαν βέβαια όλα τα μπαλκόνια και το κτίριο έχει υποστεί σημαντικές ζημιές, αλλά έμεινε στη θέση του, επειδή χτίστηκε μόλις πριν από μερικούς μήνες. Τον τελευταίο καιρό, νέες πολυκατοικίες είχαν ξεκινήσει να ορθώνονται στο σχεδόν ισοπεδωμένο από τον δεκαετή πόλεμο Χαλέπι. Παρόλα αυτά, τεράστιο μέρος της πόλης καταστράφηκε και η βοήθεια από τα σωστικά συνεργεία είναι ελάχιστη».
Μάλιστα, ο σεισμός, όπως λέει, είναι αυτός που έδωσε τη χαριστική βολή και την έσπρωξε να φύγει από τη χώρα, στην οποία επέμενε να ζει παρά τον εμφύλιο.
‘Εχοντας χάσει στον εμφύλιο σύζυγο και τα έξι από τα εννέα της παιδιά, η μόνη της διέξοδος ήταν να πάει στο Κατάρ όπου ζει ο ένας της γιος.
Τα παιδιά της τής νοίκιασαν ένα αυτοκίνητο για να φτάσει ως τα σύνορα με τον Λίβανο. Μετά το δύσκολο εγχείρημα να μπει στη χώρα, πήρε ένα αεροπλάνο για να βρεθεί στο σπίτι του γιου της στο Κατάρ, όπου και θέλει να παραμείνει. «Η χώρα μας σε διώχνει διαρκώς. Τι άλλο μπορούσε να κάνει;» αναρωτιέται ο γιος της Σογάφ.
«Ο σεισμός ισοπέδωσε ό,τι είχε απομείνει»
Δύσκολη είναι η εικόνα και στην πόλη Χομς, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη στη Συρία, η οποία βρίσκεται 162 χιλιόμετρα βόρεια της Δαμασκού. Εκεί, μένει η αδελφή του Αραβολόγου, Καθηγητή Οικονομικών και Συντονιστή του Αδημαϊκου δικτύου χωρών Μαύρης θάλασσας και Ανατολικής Μεσογείου BSEMAN του ΑΠΘ, Ευάγγελου Μπασάρ Μούσσα.
O ίδιος λέει στην «Κ» πως ο σεισμός έκανε ακόμα πιο δύσκολη την ήδη επιβαρυμένη καθημερινότητα των κατοίκων εκεί. «Δυστυχώς, η ανθρωπιστική κρίση που είναι γεγονός εδώ και χρόνια στη Συρία, μένει υποφωτισμένη» σημειώνει και λέει πως όπως του μεταφέρουν οι συγγενείς και οι φίλοι, στις πόλεις της βόρειας Συρίας, όπου ο σεισμός είχε καταστροφικά αποτελέσματα, κτίρια κατέρρευσαν πολλές ώρες μετά τον κύριο σεισμό.
Μεταφέροντας τη μαρτυρία της αδερφής του, ο κ. Μούσσα περιγράφει πώς πολλές υποδομές που είχαν υποστεί ζημιές όλα τα προηγούμενα χρόνια του πολέμου τώρα ισοπεδώθηκαν.
«Χαρακτηριστική η περίπτωση ετοιμόρροπου κτιρίου στη Χομς, για το οποίο ο δήμος είχε δώσει εντολή εκκένωσης. Τελικά, ένας μετασεισμός το κατέστρεψε ολοσχερώς. Ευτυχώς, προηγουμένως είχε εκκενωθεί», εξηγεί. Κι όλα αυτά, ενώ το κρύο στη χώρα φτάνει τους -5 βαθμούς Κελσίου και η πόλη, στην οποία πριν τον πόλεμο ζούσαν σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι, δεν έχει ούτε ρεύμα, ούτε νερό.
Όσο για τη στιγμή του πρώτου ισχυρού σεισμού, η αδερφή του κ. Μούσσα, τού την μετέφερε ως εξής: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου το βουητό. Είπα μέσα μου: αυτή είναι η οργή του Θεού γιατί ό,τι συμβαίνει στη Συρία».
