Εξακολουθούμε να εμφανίζουμε το μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης του πραγματικού εισοδήματος στην Ευρώπη στο διάστημα 2010-2023, με τη μεταβολή να παραμένει στο -28%. Κάτι που σημαίνει ότι, παρά τη βελτίωση των τελευταίων 4-5 ετών, εξακολουθούμε να εισπράττουμε 28% λιγότερα σε σχέση με την προ μνημονίων περίοδο, όταν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αυξήσει στο ίδιο διάστημα τον σχετικό δείκτη ακόμη και πάνω από 150%-160%.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η ζήτηση για στέγη αυξάνεται παρά την έκρηξη των τιμών, καθώς τα νοικοκυριά «σπάνε» από πολυμελή σε μονομελή και διμελή. Ετσι, επιτείνεται το στεγαστικό πρόβλημα, το οποίο ούτως ή άλλως παραμένει μείζον εξαιτίας των ανατιμήσεων σε ποσοστό 70% από τα χαμηλά του 2017-2018. Τα ποσοστά του κινδύνου της φτώχειας, αν και χαμηλότερα πλέον σε σχέση με τη μνημονιακή περίοδο, κατατάσσουν την Ελλάδα στις 3-4 χειρότερες χώρες της Ευρώπης, ενώ το αρνητικό ιστορικό ρεκόρ γεννήσεων του 2023 μας φέρνει αντιμέτωπους με τον κίνδυνο η φετινή χρονιά να κλείσει ακόμη και με λιγότερα από 70.000 νεογέννητα.
Είναι οι βασικοί δείκτες που αποτυπώνουν με σαφήνεια τα προβλήματα της καθημερινότητας, στα οποία η κυβέρνηση επιδιώκει να δώσει περισσότερες απαντήσεις εφαρμόζοντας τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό στη ∆ΕΘ. Το μέσο πραγματικό εισόδημα έχει αυξηθεί, αλλά παραμένει πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2010. Τα ποσοστά απασχόλησης είναι μειωμένα συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες: νέοι, γυναίκες, συνταξιούχοι κάτω των 65 ετών. Και αυτό παρά τη δημιουργία 500.000 νέων θέσεων εργασίας την τελευταία 5ετία. Ο κίνδυνος της φτώχειας παραμένει πάνω από το 26%, πολύ υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ όλοι οι δείκτες του δημογραφικού (γεννήσεις, μερίδιο γηρασμένου ποσοστού στο σύνολο κ.λπ.) αποτυπώνουν την οξύτητα ενός προβλήματος που απασχολεί όλη την Ευρώπη.
• Αύξηση ζήτησης για στέγη, μειωμένη προσφορά ακινήτων: Η τελευταία απογραφή ανέδειξε έναν από τους βασικούς λόγους για τους οποίους εκτινάσσονται οι τιμές των ακινήτων. Είναι η αύξηση της ζήτησης και ταυτόχρονα η μειωμένη προσφορά. Η αύξηση της ζήτησης αποδίδεται επίσης σε κοινωνικούς λόγους. Παρά τη μείωση του πληθυσμού (από τα 10,82 εκατομμύρια το 2011 στα 10,48 εκατομμύρια το 2021 και σήμερα ακόμη λιγότερο λόγω του αρνητικού ισοζυγίου γεννήσεων – θανάτων), ο αριθμός των νοικοκυριών έχει αυξηθεί από τα 4,134 εκατομμύρια στα 4,332 εκατομμύρια μέσα στην τελευταία 10ετία. Τα μονομελή νοικοκυριά έχουν αυξηθεί κατά 32% σε 10 χρόνια, καθώς παρατηρείται το φαινόμενο να «σπάνε» οι οικογένειες. Αυτό εξηγεί και τη διψήφια μείωση των 4μελών και 5μελών νοικοκυριών. Ταυτόχρονα, η πολυετής κρίση «πάγωσε» την οικοδομική δραστηριότητα, ενώ στην εξίσωση προστίθεται και ο παράγοντας «κλειστά ακίνητα» που αποδίδεται σε αύξηση της παλαιότητας, σύνθετο ιδιοκτησιακό καθεστώς, κατασχέσεις από τράπεζες και ∆ημόσιο κ.λπ.
• Πραγματικό εισόδημα: Συγκριτικά με το 2010, το πραγματικό μέσο εισόδημα παραμένει στην Ελλάδα μειωμένο κατά περίπου 28% (με τον συγκεκριμένο δείκτη της Eurostat να λαμβάνει τιμή 100 το 2010 και σήμερα να βρίσκεται στις 71,6 μονάδες). Αυτή είναι και η μεγαλύτερη μείωση για το εν λόγω διάστημα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο δείκτης είχε φτάσει και χαμηλότερα (κάτω από τις 59 μονάδες το 2015), ωστόσο η ψαλίδα με την υπόλοιπη Ευρώπη παραμένει τεράστια καθώς στο ίδιο διάστημα, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, το εισόδημα αυξανόταν ακόμη και κατά 50%-60% (χαρακτηριστικά παραδείγματα η Ρουμανία με αύξηση 240%, η Λιθουανία στο 186%, η Πολωνία στο 179%, η Βουλγαρία στο 164% κ.λπ.).
Η αναστροφή αυτής της κατάστασης απαιτεί όχι μόνο ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης σε βάθος χρόνου, αλλά και πολιτικές που θα διασφαλίζουν ότι αυτή η ανάπτυξη θα αποτυπώνεται στο πραγματικό εισόδημα των πολιτών. Εδώ ακριβώς «χτυπούν» οι μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, τα κίνητρα ενίσχυσης της απασχόλησης αλλά και πολιτικές ενθάρρυνσης των ονομαστικών αυξήσεων σε μισθούς και συντάξεις. Η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος εκτιμάται ότι αποτελεί και πιο «πειστική» απάντηση στο τεράστιο πρόβλημα της ακρίβειας.
• Υψηλά ποσοστά κινδύνου φτώχειας: Από το 2018 και μετά η Eurostat έχει καταγράψει σημαντική μείωση στο ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της φτώχειας. Για πρώτη φορά μάλιστα ο δείκτης υποχώρησε κάτω από το 30%, ποσοστό που ήταν σαφώς υψηλότερο καθ’ όλη τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου. Ωστόσο, το 26,1% του 2023 (ήταν 32,6% το 2016, στο ξεκίνημα του 3ου μνημονίου) εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη, με μεγαλύτερα να καταγράφονται μόνο σε Ισπανία, Βουλγαρία και Ρουμανία. Τα υψηλά ποσοστά φτώχειας αντιμετωπίζονται με μέτρα ενίσχυσης της απασχόλησης και βελτίωση της επιδοματικής πολιτικής, κυρίως του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος που απευθύνεται ακριβώς στους ανθρώπους που ζουν με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας.
• Αρνητικό ρεκόρ γεννήσεων: Το 2023 έκλεισε για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας με λιγότερες από 73.000 γεννήσεις (72.244 σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, που μένει να πιστοποιηθούν και από την ΕΛΣΤΑΤ), ενώ στο 7μηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου φέτος έχουν καταγραφεί κάτω από 40.000 γεννήσεις, που σημαίνει ότι κινδυνεύουμε να κλείσει η χρονιά με νέο αρνητικό ρεκόρ, κάτω και από τις 70.000. Είναι ένα ερώτημα αν τα μέτρα οικονομικού χαρακτήρα (φορολογικές απαλλαγές σε επιχειρήσεις για ενίσχυση των γονέων, αύξηση του επιδόματος τέκνων κ.λπ.) θα καρποφορήσουν, καθώς οι έρευνες αποδίδουν το φαινόμενο της μείωσης των γεννήσεων σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες όχι τόσο σε οικονομικούς όσο κυρίως σε κοινωνικούς λόγους.
Τα 45 μέτρα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός
1) Μειώνονται από την 1η Ιανουαρίου κατά 1% οι ασφαλιστικές εισφορές, αντί 0,5% που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός
2) Αυξάνονται από την 1η Ιανουαρίου από 2,2% έως 2,5% περισσότερες από 2.000.000 συντάξεις
3) Αυξάνεται από τον Απρίλιο ο κατώτατος μισθός από τα 830 ευρώ σήμερα, με στόχο να ανέλθει στα 950 ευρώ μέχρι τον Απρίλιο του 2027, συμπαρασύροντας αυτόματα προς τα πάνω τις τριετίες και πολλά επιδόματα.
4) Τον Δεκέμβριο 670.000 συνταξιούχοι με εισόδημα μέχρι 1.600 ευρώ που έχουν ακόμη προσωπική διαφορά, θα λάβουν έως και 200 ευρώ.
5) Οι 767.000 δικαιούχοι Επιδόματος Παιδιού, θα εισπράξουν τον Δεκέμβριο μια επιπλέον δόση του επιδόματος.
6) Οι 220.000 δικαιούχοι αναπηρικών επιδομάτων από ΟΠΕΚΑ και ΕΦΚΑ θα ενισχυθούν με 200 ευρώ, όπως και 35.000 ανασφάλιστοι υπερήλικες.
7) Οι 205.000 δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος θα το λάβουν αυξημένο κατά 50%.
8) Από την άνοιξη, σχεδόν 700.000 δημόσιοι υπάλληλοι θα αρχίσουν να βλέπουν νέες ετήσιες αυξήσεις οι οποίες, σταδιακά, θα φτάσουν και τα 100 ευρώ τον μήνα.
9) Η αμοιβή των εφημεριών των γιατρών του ΕΣΥ θα φορολογείται αυτοτελώς με συντελεστή 22%, που ισοδυναμεί με μεσοσταθμική αύξηση αποδοχών κατά 130 ευρώ τον μήνα.
10) Πρόσθετο κίνητρο έως 7.200 ευρώ ετησίως στους ιατρούς που θα στελεχώσουν δομές υγείας σε απομακρυσμένες περιοχές.
11) Δωρεάν απογευματινά χειρουργεία σε 37.000 πολίτες με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης
12) Νέο πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου» για την αναβάθμιση και ανακαίνιση εκατοντάδων σχολείων ύψους 250 εκ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με στόχο το ποσό αυτό να αυξηθεί σημαντικά μέσω ιδιωτικών χορηγιών
13) Αυξάνεται κατά 20% η αποζημίωση νυχτερινής απασχόλησης των ενστόλων (Ένοπλες Δυνάμεις, Λιμενικό, Αστυνομία και Πυροσβεστική)
14) Καταργείται πλήρως το Τέλος Επιτηδεύματος με ετήσιο όφελος 325 ευρώ για κάθε αυτοαπασχολούμενο ή ατομική επιχείρηση.
15) Το ελάχιστο φορολογητέο ποσό των ελεύθερων επαγγελματιών θα μειώνεται και σε περιοχές με 1.500 κατοίκους αντί των 500, ενώ το κριτήριο του μέγιστου μισθού εργαζομένου δεν θα υπολογίζεται προσθετικά αλλά μόνο συγκριτικά.
16) Καταργείται ο Ειδικός Φόρος Σταθερής Τηλεφωνίας που ανέρχεται σε 5% για συνδέσεις οπτικής ίνας με ταχύτητες άνω των 100Mbps.
17) Ενισχύονται κατά 20 εκατομμύρια τα επιδόματα προς νέους γονείς, με 173.000 vouchers και 20.000 νέες θέσεις παιδικών σταθμών.
18) Οι εργοδότες που διευκολύνουν το προσωπικό τους με παροχές έως και 5.000 ευρώ ετησίως σε νέους γονείς, θα απαλλάσσονται από τον φόρο για αυτό το ποσό, το οποίο θα προσαυξάνεται για κάθε νέο μέλος της οικογένειας.
19) Σύγκλιση των δικαιωμάτων των τρίτεκνων με των πολύτεκνων, ανεξάρτητα από εισόδημα: από τον διορισμό στο Δημόσιο και την εισαγωγή στα ΑΕΙ μέχρι τη συμμετοχή στα προγράμματα Κοινωνικού Τουρισμού.
20) Οι «Νταντάδες της Γειτονιάς» θα επεκταθούν με vouchers έως 500 ευρώ για κάθε παιδί.
21) Άμεση κατάργηση του φόρου 15% στην ασφάλιση υγείας για παιδιά μέχρι 18 ετών.
22) Δωρεάν έλεγχος γονιμότητας σε γυναίκες από 30 έως και 35 ετών και απλοποίηση των καλύψεων του ΕΟΠΥΥ στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
23) Αναμόρφωση των επιδομάτων ανεργίας ώστε να μην λειτουργούν ως άλλοθι αδήλωτης εργασίας στρέφοντας τις ενισχύσεις σε όσους έχουν αληθινή ανάγκη
24) Πιο δίκαια, αποτελεσματικά και στοχευμένα τα τρία βασικά κοινωνικά επιδόματα: Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, επίδομα στέγασης και παιδιού με στόχο να μειωθεί η παιδική φτώχεια στη χώρα.
25) Μονιμοποίηση της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο, από το 2025 και για τα επόμενα χρόνια τα ποσά αυτά θα επιστρέφονται με δίκαιο και αναλογικό τρόπο.
26) Θεσμοθετείται ευέλικτο σύστημα διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων αγροτών και συνεταιρισμών, ώστε με βάση τις δυνατότητές τους να μειώνονται οι τόκοι και να καταργείται μέρος του οφειλόμενου κεφαλαίου ενώ σε βάθος χρόνου η αποπληρωμή θα γίνεται με δυνατότητα αναχρηματοδότησης και οριστικής διευθέτησης και εξάλειψης εμπράγματων βαρών.
27) Πρόγραμμα 600 εκατομμυρίων ευρώ για την αύξηση της θερμοκηπιακής καλλιέργειας στην επικράτεια.
28) Σχέδιο ανταλλαγής και αντιπαροχής των αδρανών δημόσιων γαιών που ανήκουν στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Τις εκτάσεις αυτές, επενδυτές του χώρου θα αναλάβουν να καλλιεργούν, κατασκευάζοντας θερμοκήπια μεγάλης κλίμακας αποκλειστικά με εξαγωγικά αγροδιατροφικά προϊόντα υψηλής αξίας.
29) Ξεκινά το Πρόγραμμα «Σπίτι Μου» ΙΙ, ύψους 2 δισ. με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, για να αποκτήσουν πρώτη κατοικία πάνω από 15.000 νέοι ή νέα ζευγάρια ηλικίας έως και 50 ετών, με επιτόκιο μισό από το εμπορικό.
30) Πρόγραμμα 400 εκατομμυρίων για δάνεια έως 20.000 ευρώ με μηδενικό επιτόκιο και στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση χιλιάδων παλαιών κατοικιών.
31) Απαλλαγή από τον φόρο ενοικίου για 3 χρόνια, για τους ιδιοκτήτες που νοικιάζουν κλειστά ακίνητα ή εάν μετατρέψουν σε μακροχρόνια μία βραχυχρόνια μίσθωση.
32) Στις συμβάσεις μέσω πλατφορμών θα ισχύσει νέο, αυξημένο τέλος.
33) Απαγόρευση νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων στα 3 κεντρικά διαμερίσματα της Αθήνας τουλάχιστον για έναν χρόνο.
34) Αυξάνεται κατά 20% η έκπτωση του ΕΝΦΙΑ στους ιδιοκτήτες που ασφαλίζουν κατοικίες αξίας έως 500.000 ευρώ από θεομηνίες.
35) Οι ακίνητες περιουσίες μεγαλύτερης αξίας θα διατηρούν την έκπτωση 10% στον ΦΠΑ αν ασφαλιστούν, αν όμως, δεν το κάνουν, από τον Απρίλιο του 2025 δεν θα αποζημιώνονται από το κράτος σε περίπτωση ζημιάς.
36) Όλες οι επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 500.000 ευρώ θα πρέπει, υποχρεωτικά να ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές. Διαφορετικά, δεν θα αποζημιώνονται. Κάτι που θα ισχύσει και για κάθε νέο συμβόλαιο, όπως και για την ανανέωση παλαιάς σύμβασης οχημάτων ιδιωτικής ή επαγγελματικής χρήσης.
37) Διευρύνονται τα κίνητρα για την καινοτομία, τις συγχωνεύσεις επιχειρήσεων και εξαγορές με φορολογικές εκπτώσεις μέχρι και 315% για επενδύσεις στην έρευνα.
38) Περιορίζεται στις 100.000 ευρώ το ελάχιστο όριο κεφαλαίου μιας εταιρίας που προκύπτει από μετασχηματισμό μικρότερων.
39) Παρελθόν το Τέλος Χαρτοσήμου σε εκατοντάδες συναλλαγές: από τους τόκους των επιχειρηματικών δανείων ή τις ασφαλιστικές πράξεις έως τις πιστώσεις για εισαγωγές και τους προϋπολογισμούς τεχνικών έργων. Και από τη σύσταση μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων μέχρι την απλή έκδοση άδειας άσκησης επαγγέλματος.
40) Χορήγηση «Golden Visa» για κεφάλαια που θα εισάγονται για την χρηματοδότηση startup εταιριών με τουλάχιστον 250.000 ευρώ
41) Ιδρύεται νέο Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο, με κεφάλαια 300 εκατομμυρίων για να παρέχει κίνητρα σε δυναμικές πρωτοβουλίες ειδικά σε τομείς με υψηλή προστιθέμενη αξία.
42) Διαμορφώνονται 12+ 1 περιφερειακά σχέδια ανάπτυξης με πολλά μικρά και μεγάλα έργα σε κάθε δήμο και κάθε ορεινή ή νησιωτική κοινότητα
43) Κατάργηση 15 χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών με στόχο τη μείωση του διοικητικού βάρους κατά 25%, κυρίως στις εξαγωγικές μας επιχειρήσεις
44) Επιβάλλεται Τέλος Κρουαζιέρας ανά επιβάτη που θα αποβιβάζεται σε ελληνικό λιμάνι. Υψηλότερο σε Σαντορίνη και Μύκονο, χαμηλότερο στα υπόλοιπα λιμάνια, με κλιμάκωση ανά περίοδο.
45) Αυξάνεται από Απρίλιο έως Οκτώβριο το Τέλος Ανθεκτικότητας στην Κλιματική Κρίση, αναλογικά, για ξενοδοχεία, καταλύματα και ενοικιαζόμενα ακίνητα μέσω πλατφορμών. Τα συγκεκριμένα έσοδα θα επιστρέφουν στις τοπικές κοινωνίες για να οργανώσουν καλύτερα τις υποδομές τους απέναντι στο βάρος που δέχονται κάθε καλοκαίρι.
