Ανένδοτο αγώνα κατά της φοροδιαφυγής κηρύσσει το νέο οικονομικό επιτελείο, με κεντρική επιδίωξη την ελάφρυνση των φορολογικών βαρών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τα αποτελέσματα των μέτρων, τα οποία θα τεθούν σε ισχύ μέσα από την ενεργοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, θα αποτελέσουν «βαρόμετρο» για το εύρος των παρεμβάσεων στην κατεύθυνση μείωσης των φορολογικών συντελεστών.
Πρόσφατα, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας προσδιόρισε την ετήσια φοροδιαφυγή σε 60 δισ. ευρώ, υπολογίζοντας το 2022 την εγχώρια κατανάλωση στα 140 δισ. ευρώ και τα δηλωμένα εισοδήματα στα 80 δισ. ευρώ, αποκαλύπτοντας την τρομακτική απόκλιση μεταξύ πραγματικών και δηλωμένων εισοδημάτων. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το 2020 η χώρα μας έχασε 2 στα 10 ευρώ που θα μπορούσε να εισπράξει από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας. Συγκεκριμένα, «έκαναν φτερά» 3,178 δισ. ευρώ (100 ευρώ κάθε δευτερόλεπτο) ή το 19,7% των εισπράξεων ΦΠΑ, όταν το 2019 οι απώλειες του ΦΠΑ ανέρχονταν σε 4,7 δισ. ευρώ ή στο 23,4% των δυνητικών εσόδων.
Τα «όπλα»
Ειδικότερα, τα πρώτα επτά μέτρα που βρίσκονται στον σχεδιασμό του οικονομικού επιτελείου είναι τα ακόλουθα:
Ηλεκτρονικές συναλλαγές παντού
Διευρύνεται η χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με επέκταση της υποχρεωτικής εγκατάστασης των συσκευών ηλεκτρονικών χρεώσεων POS σχεδόν σε όλους του κλάδους ελεύθερων επαγγελματιών και επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι σήμερα δεν είναι υποχρεωτικό να διαθέτουν POS δεκάδες επαγγελματικοί χώροι, όπως -για παράδειγμα- γυμναστήρια, φροντιστήρια, χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, κινηματογράφοι, θέατρα, χώροι ενοικίασης οχημάτων, που δεν έχουν υποχρέωση να διαθέτουν και ταμειακή μηχανή. Επίσης, δεν υπάρχει υποχρέωση εγκατάστασης POS στα περίπτερα ή στα ταξί. Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών το 2022 οδήγησε σε μείωση του κενού ΦΠΑ κατά 3,7%.
Διασύνδεση ταμειακών μηχανών με POS
H υλοποίηση του εγχειρήματος της διασύνδεσης 400.000 ταμειακών μηχανών και 140.000 ειδικών φορολογικών μηχανισμών με τα POS των επιχειρήσεων, που έχει σκοντάψει σε μια σειρά από προσκόμματα, αποτελεί κεντρική επιδίωξη του νέου οικονομικού επιτελείου και της ΑΑΔΕ. Ο χρόνος για την πλήρη προετοιμασία της αγοράς θα καθοριστεί άμεσα, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για να προχωρήσει ένα μέτρο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Αυτό που θα επιδιωχθεί είναι η αναβάθμιση όλων των ταμειακών μηχανών να ολοκληρωθεί έως το τέλος Οκτωβρίου 2023 και η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS έως τα τέλη του Δεκέμβριου. Σε ό,τι αφορά την εστίαση, όπου καταγράφονται οι περισσότερες περιπτώσεις φοροδιαφυγής, όπως δείχνουν οι έλεγχοι του φοροελεγκτικού μηχανισμού, το νέο καθεστώς θα πάει ακόμα πιο πίσω, πιθανότατα έως το καλοκαίρι του 2024. Όσοι χρησιμοποιούν ταμειακές μηχανές παλαιού τύπου εκτιμάται ότι θα έχουν μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για να προσαρμοστούν στη νέα εποχή. Η χρηματοδότηση για την αναβάθμιση και την αντικατάσταση ταμειακών μηχανών και ηλεκτρονικών μηχανισμών θα γίνει από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 165 εκατ. ευρώ.
Aλλαγές στις δαπάνες που αναγνωρίζουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες
Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, που επικαλείται η Κομισιόν και έχει αξιοποιήσει το ΙΟΒΕ στην πρόταση που έχει αποστείλει στο υπουργείο Οικονομικών, δείχνουν ότι πάνω από 7 στους 10 ελεύθερους επαγγελματίες δηλώνουν καθαρά κέρδη έως 10.000 ευρώ, ενώ το 55% δηλώνει εισοδήματα έως 5.000 ευρώ, κάτω δηλαδή και από τα όρια της φτώχειας. Επίσης, δηλώνουν υψηλές δαπάνες, με αποτέλεσμα να συρρικνώνονται τα φορολογητέα καθαρά κέρδη. Στο πλαίσιο αυτό, στο επίκεντρο των αλλαγών θα βρεθούν οι δαπάνες που θα αναγνωρίζονται και θα εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδά τους. Για τον καλύτερο έλεγχο των δαπανών, σχεδιάζεται να αναγνωρίζονται μόνο οι δαπάνες που περνούν μέσα από τα ηλεκτρονικά βιβλία MyDATA. Με αυτόν τον τρόπο, θα περιοριστεί η δυνατότητα έκπτωσης των δαπανών από τα ακαθάριστα έσοδα. Ταυτόχρονα, θα γίνει υποχρεωτική η χρήση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης.
Αναμόρφωση κινήτρων για e-αποδείξεις
Από μηδενική βάση θα εξεταστούν τα κίνητρα για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Και αυτό διότι τα κίνητρα που δόθηκαν για έκπτωση φόρου έως 2.200 ευρώ σε φορολογούμενους που πληρώνουν με πλαστικό χρήμα δαπάνες σε 20 επαγγελματικούς κλάδους, όπως κομμωτήρια, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, γυμναστήρια κ.ά., οι οποίοι βρίσκονται στη ζώνη υψηλού κινδύνου για φοροδιαφυγή, δεν είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Θα δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο κινήτρων για τις αποδείξεις, το οποίο θα είναι πιο ελκυστικό για τους φορολογουμένους, ώστε να μην επιλέγουν να πληρώνουν με μετρητά.
«Αppodixi»
Βούληση του νέου οικονομικού επιτελείου είναι να ενισχυθεί το συγκεκριμένο μέτρο, βάσει του οποίου φορολογούμενοι καταγγέλλουν μέσω της εφαρμογής «Appodixi» περιπτώσεις με «μαϊμού» αποδείξεις από επαγγελματίες και επιχειρήσεις, οι οποίες επιβεβαιώνονται από τον έλεγχο της ΑΑΔΕ. Το μέτρο αποδίδει, καθώς νέες υποθέσεις φοροδιαφυγής πέφτουν στα δίχτυα του ελεγκτικού μηχανισμού. Πριν από λίγο καιρό, ελεγκτές της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, κατόπιν αξιοποίησης δεδομένων που έλαβαν από την εφαρμογή «Αppodixi», προχώρησαν σε σφράγιση δύο πρατηρίων υγρών καυσίμων στην περιοχή των Χανίων. Το πλέον πιθανό είναι να υλοποιηθεί το κίνητρο που βρίσκεται σε εκκρεμότητα και προβλέπει χρηματική αμοιβή για τους φορολογουμένους που καταγγέλλουν «μαϊμού» αποδείξεις.
Eπανεξέταση φορολοταρίας
Υπό επανεξέταση τίθεται και το σύστημα των μηνιαίων κληρώσεων από την ΑΑΔΕ. Σχεδιάζεται ειδική μελέτη επιπτώσεων που είχε το συγκεκριμένο κίνητρο, προκειμένου να εξεταστεί η αποτελεσματικότητα του μέτρου με τον τρόπο που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα. Πάντως, αποτελεί «όπλο» για την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και για τη συλλογή, εν γένει, αποδείξεων.
Aξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης
Μέσω της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, οι Αρχές θα μπορούν να εντοπίζουν υποθέσεις φοροδιαφυγής και να διασταυρώνουν τις κινήσεις των φορολογουμένων, να έχουν πλήρη εικόνα για την εισοδηματική και περιουσιακή τους κατάσταση, ακόμα και να διαπιστώνουν ποιες φορολογικές δηλώσεις είναι ανακριβείς. Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα εφαρμόσει το νέο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης στο σύνολο της φορολογίας, εντοπίζοντας περιπτώσεις απάτης σε φόρο εισοδήματος, ΦΠΑ, δασμούς, ειδικούς φόρους κατανάλωσης, ενδοομιλικές συναλλαγές κ.λπ. Ο σχεδιασμός του νέου Taxis θα στηρίζεται στην ενσωμάτωση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και data mining για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, ενώ θα παρέχεται η δυνατότητα στις φορολογικές Αρχές να «σκανάρουν» με λίγα κλικ τη φορολογική ταυτότητα του πολίτη και να ελέγχουν εντός ελαχίστων δευτερολέπτων τις κινήσεις των φορολογουμένων σε σχέση με την ύπαρξη «κρυφών» περιουσιακών στοιχείων.
