Ενα «βουνό» οροσήμων και στόχων θα κληθεί να εκπληρώσει τους επόμενους 20 μήνες, έως τον Αύγουστο του 2026, η κυβέρνηση, προκειμένου να εκταμιεύσει τα υπόλοιπα σχεδόν 18 δισ. ευρώ, από τα 36 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ρεπορτάζ της Καθημερινής, στα 4 αιτήματα και δόσεις που απομένουν έως τη λήξη του χρονοδιαγράμματος του Ταμείου, αντιστοιχούν, ούτε λίγο ούτε πολύ, 246 ορόσημα και στόχοι, δηλαδή προαπαιτούμενα για την εκταμίευσή τους. Στα πρώτα 4 αιτήματα αντιστοιχούσαν λιγότερα από τα μισά, 107 προαπαιτούμενα και ο μηχανισμός είχε αρχίσει ήδη να «λαχανιάζει», με αποτέλεσμα να αναθεωρηθεί το χρονοδιάγραμμα. Στο 5ο αίτημα που υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο και εκκρεμεί η απόφαση, αντιστοιχούσαν 32 ορόσημα. Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα εγκριθεί, πιθανώς τον Φεβρουάριο, για να εκταμιευθεί μια ακόμη δόση 3,1 δισ. ευρώ, ενδεχομένως τον Μάρτιο.
To αν θα μπορέσει η χώρα να ικανοποιήσει στο μισό χρονικό διάστημα απ’ όσο είχε έως τώρα (το πρώτο αίτημα υπεβλήθη τον Δεκέμβριο του 2021) τα διπλάσια προαπαιτούμενα και στόχους δικαιολογημένα εγείρει αμφιβολίες. Οι επισημάνσεις, μάλιστα, της έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου την περασμένη εβδομάδα, που επεσήμαινε καθυστερήσεις και τον κίνδυνο απώλειας πόρων, ενίσχυσαν αυτές τις αμφιβολίες. Από την άλλη, είναι ταυτόχρονα και το ερώτημα των… 18 δισ. ευρώ και υπ’ αυτή την έννοια, η κυβέρνηση θα παλέψει σκληρά να το απαντήσει θετικά.
Οι πρώτες δυσκολίες για τις επόμενες δόσεις, πάντως, έχουν εμφανιστεί. Το επικείμενο, 6ο κατά σειράν, αίτημα απαιτεί 46 ορόσημα και στόχους, ένα εκ των οποίων, η συμβασιοποίηση των έργων για την αποκατάσταση των ζημιών του «Daniel» (οδών και σιδηροδρόμων), κινδυνεύει ήδη, λόγω των προσφυγών που κατατέθηκαν επί της διαδικασίας. Γενικά, οι δυσκολίες εντοπίζονται κυρίως στην ικανοποίηση των οροσήμων που αφορούν μεγάλα έργα υποδομών όπως ο Ε-65, ο προαστιακός και ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης, καθώς και τα αρδευτικά, κυρίως λόγω των προσφυγών που αναμένονται, κατά τα ειωθότα. Το νέο χρονοδιάγραμμα προβλέπει υποβολή του 6ου και του 7ου αιτήματος το 2025 και του 8ου και 9ου το 2026 (το τελευταίο έως τις 31 Αυγούστου του 2026). Στο 6ο αίτημα, ύψους 2,4 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων και 2,5 δισ. ευρώ δανείων, αντιστοιχούν 46 προαπαιτούμενα, στο 7ο αίτημα, ύψους 1,9 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων και 2,5 δισ. ευρώ δανείων αντιστοιχούν 35, στο 8ο αίτημα ύψους 1,7 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων και 1,2 δισ. ευρώ δανείων αντιστοιχούν 39 και στο 9ο αίτημα ύψους 3,5 δισ. επιχορηγήσεων αντιστοιχούν 126 προαπαιτούμενα. Επιπλέον, για τα δάνεια, απαιτείται συγκεκριμένη πρόοδος στην υπογραφή πιστώσεων: από τα 8,3 δισ. ευρώ της 5ης δόσης, οι υπογεγραμμένες πιστώσεις πρέπει να ανέβουν στα 10,8 δισ. ευρώ για την 6η δόση, στα 13,4 δισ. για την 7η δόση και στα 16,7 δισ. ευρώ για την 8η που είναι και η τελευταία σε ό,τι αφορά τα δάνεια. Τα δάνεια που προχωρούσαν με ταχύτατους ρυθμούς το πρώτο διάστημα, καθώς η αγορά διψούσε για φθηνό χρήμα, έχουν αρχίσει και αυτά να επιβραδύνονται.
Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει εκταμιεύσει 18,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 8,59 δισ. επιχορηγήσεις και 9,62 δισ. ευρώ δάνεια.
Ενα ερώτημα είναι πόσο γρήγορα φτάνουν τα ποσά αυτά στην αγορά, ώστε να μετουσιωθούν σε επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης της χώρας. Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και στην Εθνική Υπηρεσία Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης (ΕΥΣΤΑ) επισημαίνουν ότι το 2024 πέτυχαν τον στόχο των πληρωμών 3,2 δισ. ευρώ, που είχε τεθεί (έφτασαν τα 3,4 δισ. ευρώ). Για το 2025 ο στόχος ανεβαίνει στα 4,9 δισ. και πλησιάζει τα 6 δισ. ευρώ το 2026. Ομως, οι πληρωμές αφορούν τους φορείς της κυβέρνησης και μεσολαβεί κάποιος χρόνος έως ότου φτάσουν από κει στην αγορά.
Σε ό,τι αφορά τα δάνεια, έχουν υπογραφεί 405 συμβάσεις, που αντιστοιχούν σε συνολικό ύψος επενδύσεων 15,36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 6,7 δισ. ευρώ αφορούν πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, τα 3,5 δισ. ευρώ αφορούν ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων και τα 5,1 δισ. ευρώ είναι τα δάνεια των τραπεζών. Από αυτά έχει εκταμιευθεί περίπου το 35%-40%, σχεδόν 3 δισ. ευρώ, αναφέρουν οι πληροφορίες του υπουργείου.
Στις αιτιάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου ο επικεφαλής της ΕΥΣΤΑ Ορέστης Καβαλάκης απαντά κυρίως επικαλούμενος το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου, που τηρείται ως «κόρην οφθαλμού», όπως υποστηρίζει, είναι αυστηρό και έχει την έγκριση της Κομισιόν. Αλλωστε, με την Κομισιόν υπάρχει συνεργασία ανά τρίμηνο. «Είμαστε από πάνω», σχολιάζει, αναγνωρίζοντας ότι «χρειάζεται πολλή δουλειά» στον χρόνο που απομένει.
