Οι ενδείξεις ότι το κολύμπι σε κρύο νερό έχει αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα συνεχώς αυξάνονται. Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη στη Βρετανία το 2020, οι βουτιές στην παγωμένη θάλασσα μία φορά την εβδομάδα μειώνουν αισθητά τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Επίσης, η επαφή με το κρύο νερό προκαλεί την απελευθέρωση της ενδορφίνης και της ντοπαμίνης, στις οποίες και οφείλεται μια έντονη αίσθηση ευχαρίστησης.
Από την άλλη, και σύμφωνα με έρευνες, η έκθεση σε κρύο νερό έχει ιδιαιτέρως διεγερτικά αποτελέσματα και απότομη αύξηση των ορμονών του στρες (κορτιζόλη και νορεπινεφρίνη), ανάλογη με αυτή που συμβαίνει σε ανθρώπους και ζώα, όταν βρίσκονται σε κίνδυνο.
Κι αν οι παγωμένες βουτιές, σας ακούγονται εξωπραγματικό σενάριο, υπάρχει στο τραπέζι και το κρύο ντους, που μοιάζει πιο εφικτό και μπορεί να έχει παρόμοια -αντικαταθλιπτικά- αποτελέσματα. Θυμόσαστε το Ice Bucket Challenge; Αν είχατε μπει στη διαδικασία να το δοκιμάσετε – μιας και ήταν για καλό σκοπό, σίγουρα θα έχει χαραχτεί έντονα στη μνήμη σας το αρχικό πρώτο σοκ, μόλις το παγωμένο νερό άδειαζε πάνω σας και στη συνέχεια την αίσθηση ευεξίας.
To swim or not to swim?
Ζούμε στην Ελλάδα, οι βουτιές είναι βασικό κομμάτι της ζωής μας και όλοι έχουμε καταγράψει στις εμπειρίες μας μια βουτιά σε παγωμένο νερό. Στον καταρράκτη στα Κύθηρα, στα νερά του Αχέροντα, στις παραλίες της Σαντορίνης ή της Μυκόνου. Πέρα από τις ευεργετικές συνέπειες που έχει στη διάθεση και τις αντικαταθλιπτικές ιδιότητες που του αποδίδουν, το κρύο νερό έχει πολλά να προσφέρει στην υγεία, στην ψυχολογία, αλλά και στην ομορφιά μας.
–Μειώνει την κατάθλιψη: Το παγωμένο νερό ανακουφίζει τα συμπτώματα της κατάθλιψης λόγω της έντονης επίδρασης του κρύου στους υποδοχείς στο δέρμα (νευρώνες), οι οποίοι στέλνουν ένα κύμα έντονων ηλεκτρικών ερεθισμάτων από τις περιφερειακές νευρικές απολήξεις στον εγκέφαλο. Αυτή η διαδικασία έχει αντικαταθλιπτική δράση και τονώνει την ψυχολογική διάθεση. Στην ουσία προκαλείται ένα ταρακούνημα, ένα τράνταγμα στο νευρικό σύστημα και αυτό με τη σειρά του προκαλεί ανάταση. Οι ενδορφίνες, οι γνωστές μας πια ορμόνες της ευτυχίας, απελευθερώνονται και αυτό δημιουργεί συναισθήματα ευεξίας και αισιοδοξίας.
–Μειώνει το στρες: Σύμφωνα με μελέτη, έχει παρατηρηθεί δραστική μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος κατά τη διάρκεια και μετά την έκθεση του σώματος σε ένα ψυχρό ερέθισμα. Καταγράφηκε επίσης αύξηση της γλουταθειόνης, μιας αντιοξειδωτικής ουσίας που συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία όλων των υπολοίπων αντιοξειδωτικών στον οργανισμό.
–Energy booster: Η αντίδραση στο σοκ που βιώνει το σώμα μας μόλις έρθει σε επαφή με το κρύο νερό, είναι η βαθιά και γρήγορη αναπνοή. Αυτό σημαίνει αυξημένη πρόσληψη οξυγόνου, αυξημένος καρδιακός ρυθμός, αυξημένη απελευθέρωση αίματος στις αρτηρίες, που μεταφράζεται σε μια ισχυρή δόση έξτρα ενέργειας. Δεν είναι τυχαίο που όσοι τολμηροί ξεκινούν τη μέρα τους με ένα κρύο ντους ορκίζονται στην πολλαπλασιασμένη ενέργεια και διάθεση που έχουν όλη μέρα.
–Ενισχύει το ανοσοποιητικό: Το κρύο νερό βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και ενδυναμώνει την καρδιά. Μειώνει την αρτηριακή πίεση, καθαρίζει τις φραγμένες αρτηρίες και βελτιώνει συνολικά το ανοσοποιητικό μας. Εχει παρατηρηθεί ότι εκείνοι που κολυμπούν τον χειμώνα απουσιάζουν από τη δουλειά τους λιγότερο, αφού αρρωσταίνουν σπανιότερα.
–Αδυνατίζει: Το ανθρώπινο σώμα περιέχει δύο τύπους λιπώδους ιστού, το λευκό και το καφέ λίπος. Το πρώτο είναι το λίπος που συσσωρεύεται όταν καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από ότι χρειάζεται το σώμα μας για να εκτελέσει τις λειτουργίες του. Το καφέ λίπος είναι το «καλό» και χρήσιμο λίπος, αυτό που παράγει θερμότητα για να κρατήσει το σώμα μας ζεστό όταν χρειάζεται. Το λευκό είναι αυτό που προσπαθούμε και θέλουμε να μειώσουμε. Το καφέ έχει αποδειχθεί πως ενεργοποιείται με την έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες και αυτό είναι το ζητούμενο. Επίσης, το κρύο νερό έχει αποδειχθεί ότι εξισορροπεί ορισμένα επίπεδα ορμονών και συμβάλλει στην υγεία του γαστρεντερικού συστήματος.
–Ομορφαίνει: Βελτιώνει την όψη της επιδερμίδας και των μαλλιών. Το ζεστό νερό αφυδατώνει το δέρμα, σε αντίθεση με το κρύο, που συσφίγγει την επιδερμίδα και τους πόρους. Αποτρέπει την απόφραξή τους από ρύπους και φυσικά έλαια με συνέπεια να μειώνονται τα σπυράκια και τα μαύρα στίγματα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στους πόρους του τριχωτού της κεφαλής, με αποτέλεσμα λαμπερά και υγιή μαλλιά.
Συμπερασματικά, οι παγωμένες βουτιές ή το κρύο ντους συμβάλλει στην αύξηση του μεταβολισμού και στη μείωση βάρους, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει πως η επαφή με το κρύο νερό αρκεί για να φτάσουμε στα κιλά που επιθυμούμε. Και για τους πραγματικά τολμηρούς, να προσθέσουμε εδώ ότι έρευνα του Πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα έχει δείξει πως η βύθιση σε νερό θερμοκρασίας 14 βαθμών Κελσίου (περίπου όσο έχουν οι ελληνικές θάλασσες τον Φεβρουάριο) αυξάνει τον μεταβολισμό κατά 350%!
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από το κολύμπι σε κρύο νερό;
Οσον αφορά στο κολύμπι, τα πράγματα δεν είναι απολύτως ειδυλλιακά. Θέλει προσοχή και προϋποθέσεις. Οι βουτιές στο κρύο νερό σίγουρα δεν είναι για όλους. Σε ορισμένα άτομα με γνωστή ή ίσως και κρυφή καρδιακή νόσο, μπορεί να προκαλέσει μια δυνητικά θανατηφόρα καρδιακή αρρυθμία -ακόμη και σε φαινομενικά νεαρά υγιή άτομα. Το σοκ που παθαίνει ο οργανισμός είναι τόσο έντονο που θέλει ιδιαίτερη προσοχή και φυσικά συμβουλή από γιατρό. Φυσικά, υπάρχει και ο κίνδυνος της υποθερμίας που μπορεί να προκαλέσει η παρατεταμένη έκθεση στο κρύο νερό.
Οι σωστές κινήσεις
Η αντίληψη ότι το κρύο νερό έχει θεραπευτικές ιδιότητες δεν είναι καινούρια. Το αντίθετο. Το 400 π.Χ., ο Ιπποκράτης συνέστησε τη θεραπεία με κρύο νερό για να ανακουφίσει την ατονία. Οπως σημειώθηκε και παραπάνω όμως χρειάζεται προσοχή και φυσικά σωστές κινήσεις, αφού το πώς μπαίνεις στο νερό έχει σημασία. Καλό είναι πριν μπείτε στο νερό, να βρέξετε το πρόσωπό σας. Αν δεν το κάνετε, ενεργοποιείται το συμπαθητικό σύστημα, το οποίο αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, μερικές φορές δραματικά.
Αντίθετα, αν το κρύο νερό χτυπά πρώτα το πρόσωπό σας, έχετε το αντανακλαστικό της κατάδυσης, το οποίο ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό σύστημα μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο μειώνει τον καρδιακό ρυθμό και επιβραδύνει τα πράγματα. Οσον αφορά στο κρύο ντους, ο ιδανικός τρόπος είναι να κάνουμε το σώμα μας να προσαρμοστεί σταδιακά, μειώνοντας τη θερμοκρασία του νερού σιγά σιγά.
In Cold… blood!
Το κρύο νερό λειτουργεί αναζωογονητικά. Και σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε ηλικιωμένους φάνηκε ότι η απλή ρίψη κρύου νερού στο πρόσωπο και τον αυχένα πέτυχε σύντομη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Δεν είναι τυχαίο που όταν νιώθουμε περίεργα, άσχημα, αποσυντονισμένοι ή στεναχωρημένοι, ρίχνουμε κρύο νερό στο πρόσωπό μας. Το κολύμπι πάντως σε κρύα νερά έχει δείξει ότι μειώνει την καταθλιπτική διάθεση, ομορφαίνει, επιταχύνει τον μεταβολισμό και επιδρά θετικά στην ψυχολογία μας. Μας γεμίζει με αυτοπεποίθηση, νιώθουμε πιο δυνατοί και υπερήφανοι για τον εαυτό μας και σκεφτόμαστε με μεγαλύτερη διαύγεια.
Τι πρέπει να κάνετε πριν κολυμπήσετε σε κρύο νερό
1. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εκ των προτέρων για να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλές για εσάς.
2. Βεβαιωθείτε ότι δεν είστε μόνοι και ότι το νερό είναι ασφαλές – λάβετε υπόψη τις παλίρροιες, τα ρεύματα, τα κύματα, τα υποβρύχια εμπόδια, τη ρύπανση και τις μέδουσες.
3. Σχεδιάστε πώς θα μπείτε και θα βγείτε με ασφάλεια (θυμηθείτε ότι οι μύες σας δεν θα λειτουργούν το ίδιο καλά όταν κρυώνετε και μπορεί να μην μπορείτε να αισθανθείτε με τα χέρια και τα πόδια σας).
4. Μάθετε πώς θα ζεσταθείτε μετά – φροντίστε να έχετε πετσέτες, στεγνά ρούχα, αδιάβροχα, ένα ζεστό ρόφημα και κάπου να καταφύγετε. Μην οδηγείτε ή ποδηλατείτε μέχρι να ζεσταθείτε εντελώς.
5. Μείνετε σε κρύο νερό μόνο για μικρό χρονικό διάστημα, βγείτε έξω πριν αισθανθείτε μούδιασμα, πόνο ή ρίγος.
Πόσο κρύο πρέπει να είναι το νερό;
Τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται να διακινδυνεύσετε μια πολική βουτιά για να αποκομίσετε τα πιθανά οφέλη του κρύου νερού. Το κρύο νερό συνήθως ορίζεται ως το νερό κάτω από τους 15 βαθμούς, το οποίο είναι πράγματι πολύ κρύο. Γνωρίζουμε όμως ότι το δροσερό νερό, ας πούμε γύρω στους 20 βαθμούς, μπορεί να ενεργοποιήσει αποτελεσματικά το «καταδυτικό αντανακλαστικό» και να αυξήσει την παρασυμπαθητική δραστηριότητα, η οποία είναι ηρεμιστική. Επιπλέον, η έκθεση σε μέτρια κρύο νερό, μεταξύ 60 και 70 βαθμών, έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τα επίπεδα ντοπαμίνης και ενδορφίνης. Μπορείτε να το πετύχετε εύκολα στο ντους σας στο σπίτι, μειώνοντας σταδιακά το ζεστό νερό και σιγά-σιγά συνηθίζοντας τον εαυτό σας σε πιο δροσερό νερό για μια εβδομάδα περίπου.
