Μετά το σοκ που προκάλεσε σε όλο τον πλανήτη η απόπειρα δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ, η σκέψη που ήρθε στο μυαλό όλων των αξιωματούχων και κάθε είδους αναλυτών σε όλες τις πρωτεύουσες ήταν: Πώς θα επηρεάσει η απόπειρα τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ; Σχεδόν όλες οι αναλύσεις συγκλίνουν στο ότι η άμεση επίδραση δείχνει να είναι θετική για τον Τραμπ, αν και μέχρι τον Νοέμβριο που διεξάγονται οι εκλογές πολλά μπορούν να αλλάξουν.
Στην Ευρώπη, πάντως, το ενδεχόμενο μιας νέας προεδρίας Τραμπ προκαλεί ήδη σοβαρούς προβληματισμούς και ήδη, το τελευταίο διάστημα οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επιχειρούν όχι απλά να «διαβάσουν» τις προθέσεις του πρώην προέδρου αλλά και να αποκτήσουν επαφές με τους ανθρώπους του. Στην επετειακή σύνοδο για τα 75 χρόνια του ΝΑΤΟ πριν λίγες ημέρες, οι Ευρωπαίοι «πλεύριζαν» ανθρώπους του Τραμπ για να «πάρουν γεύση» από τις προθέσεις του τελευταίου.
Για ένα πράγμα είναι όλοι σίγουροι: Εάν ο Τραμπ εξασφαλίσει μια νέα θητεία στον Λευκό Οίκο, τα πράγματα για την Ευρώπη θα αλλάξουν δραματικά, τόσο στο θέμα του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Άμυνας, όσο και στο θέμα της οικονομίας και των εμπορικών σχέσεων.
Αυτό προκάλεσε μεγάλη ανησυχία: το 2023, 20 από τα 31 μέλη του ΝΑΤΟ ήταν κάτω από το στόχο του 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι ο Τραμπ, αν επανεκλεγεί θα πιέσει τις ευρωπαϊκές χώρες να αυξήσουν τις δαπάνες τους, με ενέργειες όπως η απόσυρση των ΗΠΑ από τις κοινές ασκήσεις, η μείωση του αριθμού των αμερικανικών στρατευμάτων στο ευρωπαϊκό έδαφος, η περικοπή των σχετικών δαπανών και τη συνέχιση της αμφισβήτησης σχετικά με τη δέσμευση των ΗΠΑ στο άρθρο 5 της συμμαχίας.
Για την ακρίβεια, στο θέμα του ΝΑΤΟ οι περισσότεροι ειδικοί περιμένουν αλλαγές, ακόμα κι αν κερδίσει πάλι ο Τζο Μπάιντεν, ίσως όχι τόσο εκτεταμένες και ανατρεπτικές όσο θα είναι με πρόεδρο Τραμπ, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν αντικειμενικά και άλλες αμυντικές προτεραιότητες στην Ασία και αλλού.
Για να αντιμετωπίσει η Ευρώπη τη Ρωσία, με λιγότερη ή καθόλου υποστήριξη από τις ΗΠΑ θα χρειαζόταν τεράστιες, δημοσιονομικά επαχθείς αυξήσεις στις ευρωπαϊκές στρατιωτικές δαπάνες. Οι ευρωπαϊκές χώρες θα αναγκάζονταν να επιβάλουν τεράστιες, αντιλαϊκές αυξήσεις φόρων, να προχωρήσουν σε νέο δανεισμό ή να περικόψουν προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας.
Ορισμένες χώρες, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, θα μπορούσαν να πληρώσουν αυτό το τίμημα για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους. Άλλες χώρες, όμως, κυρίως όσες βρίσκονται μακριά από τα ρωσικά σύνορα, μπορεί να θέσουν σε προτεραιότητα μια λιγότερο επιθετική στάση απέναντι στη Ρωσία και να επιδιώξουν συμβιβασμό. Για κάτι τέτοιο, άλλωστε, έχει προϊδεάσει και ο Τραμπ, σύμφωνα με όσα διαρρέουν για το θέμα από πηγές του περιβάλλοντός του.
Επιπλέον, ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας, χωρίς την ομπρέλα των ΗΠΑ, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει εκ νέου ανησυχία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για το ρόλο που θα επιδιώξει το Βερολίνο σε μια τέτοια νέα ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική.
Δασμοί, προστατευτισμός και φυσικό αέριο
Εκείνο που επίσης έχει ξεκαθαρίσει ο Τραμπ είναι οι προθέσεις του στην εμπορική πολιτική. Απεχθάνεται το εμπορικό έλλειμμα που έχουν οι ΗΠΑ με 20 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και απειλεί να επιβάλει γενικούς δασμούς 10% σε όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ , προκαλώντας ένα σοκ στην οικονομία της Ε.Ε. . Στο χειρότερο σενάριο, εάν επιβληθούν δασμοί και η ΕΕ προβεί σε αντίποινα με δασμούς στα αμερικανικά αγαθά, αυτό θα είχε ισχυρές πληθωριστικές επιπτώσεις, πλήττοντας την ανάπτυξη και στις δύο οικονομίες.
Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξέφραζαν ανησυχία ότι ο Τραμπ μπορεί να αυξήσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων, χρησιμοποιώντας παράλληλα τις τιμές του φυσικού αερίου ως μοχλό πίεσης στις συναλλαγές και τις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους.
Οι αμερικανικοί δασμοί στο χάλυβα (25%) και το αλουμίνιο (10%) της ΕΕ είναι σε αναστολή έως το 2025, αλλά ο Τραμπ πιθανόν να τους επαναφέρει, επιδεινώνοντας τα προβλήματα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, η οποία ήδη βλέπει το μερίδιο της να μειώνεται στην παγκόσμια αγορά.
Δεν αποκλείεται, επίσης, να επιβάλει δασμούς στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, όπως είχε απειλήσει να κάνει στην πρώτη του θητεία, προκαλώντας πλήγμα στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία.
Πράσινη μετάβαση και Κίνα
Ο Τραμπ είναι ξεκάθαρα κατά της πράσινης μετάβασης, και θα μπορούσε να μειώσει τις επιδοτήσεις που αποφάσισε ο Μπάιντεν για πράσινες επενδύσεις στις ΗΠΑ, κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει ευνοϊκά σε πρώτη φάση για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Στρατηγικά, όμως, κάτι τέτοιο θα αποτελέσει μεγάλο πλήγμα για την πράσινη μετάβαση που αποτελεί κεντρικό προσανατολισμό για την Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση οι ευρωπαϊκές χώρες θα δεχθούν πιέσεις να σκληρύνουν τις θέσεις τους απέναντι στην Κίνα, με πιθανότερο αποτέλεσμα να ενισχυθούν οι διαφωνίες και οι τριβές που υπάρχουν ανάμεσα στις χώρες μέλη για το συγκεκριμένο ζήτημα, καθώς η Κίνα είναι σημαντικότερος εμπορικός εταίρος για την Ε.Ε. σε σχέση με τις ΗΠΑ.
Ειδικότερα, η απειλή του κ. Τραμπ να ανακαλέσει το καθεστώς του «πλέον ευνοούμενου κράτους» της Κίνας και να αυξήσει τους δασμούς σε όλα τα κινεζικά προϊόντα έως και 60% θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Ευρώπη, όπως η πλημμυρίδα κινεζικών προϊόντων στην ΕΕ ως αποτέλεσμα νέων δασμών στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
