Με μόνιμες παροχές 870 εκατ. ευρώ για το 2025 ξεκινάει να γράφεται από τον Ιούνιο ο νέος κρατικός προϋπολογισμός. Το στίγμα έδωσε προ ημερών ο κ. Κωστής Χατζηδάκης, προδιαγράφοντας ότι 400 εκατ. ευρώ επιπλέον θα δοθούν στους συνταξιούχους, κάτι που μεταφράζεται σε αύξηση συντάξεων 2,3% τη νέα χρονιά.
Επιπλέον, όφελος 120 εκατ. ευρώ θα έχουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες από τη «μια κι έξω» κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος το 2025 αντί σε δόσεις έως το 2026, άλλα 100 εκατ. ευρώ οι αγρότες από τη μονιμοποίηση της επιστροφής του φόρου κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο και 215 εκατ. ευρώ οι επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, οι εργαζόμενοι σε αυτές, από τη νέα μείωση 0,5% των ασφαλιστικών εισφορών.
Στο οικονομικό επιτελείο σπεύδουν προκαταβολικά να ξεκαθαρίσουν ότι με αυτά τα «σίγουρα» μέτρα εξαντλείται η δυνατότητα παροχών χωρίς να διακινδυνεύσει η δημοσιονομική σταθερότητα. Στην κυβέρνηση δεν κρύβουν όμως πως θα ήθελαν να χωρέσουν και άλλα θετικά μέτρα πριν από το τέλος της φετινής χρονιάς, όπως μια νέα επιταγή ακρίβειας έως τα Χριστούγεννα ή και εξαγγελία πρόωρης μείωσης τεκμηρίων διαβίωσης από το 2025. Παρά τη διεθνή αβεβαιότητα, και ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης, μια καλή «ζαριά» σε εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο μέσα στο επόμενο εξάμηνο μπορεί να δημιουργήσει -ενδεχομένως έως τον Σεπτέμβριο- νέα δεδομένα στην οικονομία και «παράθυρο» για νέα μέτρα ενίσχυσης των εισοδημάτων.
Το «ζάρι» που θα κρίνει και νέες παροχές για φέτος ή το 2025 έχει 6 πλευρές ή όψεις. Οσες δηλαδή και οι αλλαγές, τα ρίσκα ή τα στοιχήματα που διακυβεύονται στο ερχόμενο εξάμηνο:
1/ Τέλος οι έκτακτες παροχές κάθε Χριστούγεννα. Το 2024 είναι η τελευταία χρονιά όπου θα επιτρέπεται να ανακοινωθούν έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις μεσούσης της χρονιάς, όπως επί μία δεκαετία γινόταν. Από το 2025 οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε. βάζουν φρένο στην παροχολογία και απαγορεύουν «μποναμάδες» αν προκύψει υπερπλεόνασμα. Στο μέλλον οι όποιες ενισχύσεις πρέπει να προϋπολογίζονται σε ετήσια ή μόνιμη βάση και όχι να ανακοινώνονται μεσούσης της χρονιάς σαν πρόσθετα μέτρα για έκτακτους λόγους και σκοπούς – ούτε φυσικά ως προεκλογικές παροχές πριν από τις κάλπες. Το φθινόπωρο θα αξιολογηθεί αν το 2023 ήταν το τελευταίο έτος που μπόρεσαν να δοθούν έκτακτες παροχές τέτοιου τύπου.
2/ Οικονομικές επιδόσεις. Κάθε απόφαση για έκτακτα μέτρα (είτε παροχές, είτε περικοπές και μέτρα λιτότητας) κρίνεται από την υπέρβαση ή την υστέρηση έναντι των στόχων του Προϋπολογισμού. Ο Απρίλιος είναι κρίσιμος μήνας:
■ 15 Απριλίου ολοκληρώνεται ο εξαμηνιαίος έλεγχος μεταπρογραμματικής εποπτείας από τους Θεσμούς για την πορεία και ανάπτυξη της οικονομίας.
■ Τέλος Απριλίου η Ελλάδα καταθέτει νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2025-2028. Παρότι θα «ψαλιδίζει» την ανάπτυξη για φέτος σε 2,5% αντί 2,9%, θα είναι από τις υψηλότερες στην Ε.Ε., κάτι που ίσως δημιουργεί «χώρο» για παροχές έως τον Δεκέμβριο.
Πολλά θα κριθούν από 20 έως 30 Σεπτεμβρίου, όταν το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας θα υποβάλει στις Βρυξέλλες προϋπολογισμό τετραετίας (Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2025-2028), εντάσσοντας εκεί και όλα όσα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός λίγες μέρες νωρίτερα στη ΔΕΘ.
3/ Ακρίβεια. Καταλύτη εξελίξεων θα αποτελέσει η πορεία των τιμών στη χώρα μας και διεθνώς. Το «ασανσέρ» του πληθωρισμού σε Ελλάδα, και στον ευρωπαϊκό Νότο γενικότερα, κρατά διαρκώς σε επιφυλακή το οικονομικό επιτελείο για το ενδεχόμενο έκτακτων οικονομικών ενισχύσεων, αν κριθεί αναγκαίο.
4/ «Κόφτης» αύξησης στις πρωτογενείς δαπάνες. Στο μέγεθος αυτό θα εστιάζεται ενδεχομένως πλέον όλη η νέα οικονομική πολιτική στο μέλλον, όπως στο παρελθόν γινόταν στο πρωτογενές έλλειμμα. Με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. θα μπαίνει φρένο -βάσει αλγόριθμου- στον ρυθμό αύξησης των κρατικών δαπανών από το 2025. Το νέο σύστημα δίνει κίνητρο στις κυβερνήσεις να αυξάνουν τις δαπάνες λιγότερο από όσο τους επιτρέπεται σε μια χρονιά, για να χρησιμοποιήσουν το ποσό σε μια επόμενη αν χρειαστεί – π.χ. λόγω κρίσης κ.λπ.
5/ Ψήφιση των νέων δημοσιονομικών κανόνων. Αβεβαιότητα υπάρχει ακόμα και για το αν και πότε θα ισχύσουν τελικά οι περιβόητοι νέοι «δημοσιονομικοί κανόνες». Η ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται τον Απρίλιο, πιθανότατα 22-25 του μηνός, στην τελευταία σύνοδο της Ολομέλειας της τρέχουσας περιόδου. Ολα δείχνουν πως θα εγκριθούν και θα δημοσιευθούν στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κυβερνήσεων, ώστε τον Ιούνιο η Κομισιόν να εκδώσει τις τελικές οδηγίες που θα εφαρμόσουν τα κράτη-μέλη τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες του «b.s.», η πλειοψηφία στην αρμόδια Επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου ήταν σχετικά ισχνή (υπερψήφισαν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η πλειονότητα των Σοσιαλιστών, το Renew και τμήμα των Συντηρητικών). Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί πλειοψηφία στην Ολομέλεια τον Απρίλιο, στη συνέχεια η Ευρωβουλή κλείνει λόγω ευρωεκλογών. Το έργο της ψήφισης θα αναλάβει τότε η επόμενη Ευρωβουλή, αλλά με νέα σύνθεση και με άγνωστο συσχετισμό δυνάμεων τότε, που ίσως φέρουν τα πάνω-κάτω σε όσα θεωρούνται δεδομένα έως τώρα.
