O Σακίτσι και ο Κιίτσιρο Τογιόντα συνήθιζαν να παίρνουν μαζί το πρωινό τους τσάι. Ήταν μια μυσταγωγική τελετή, όπου ο πατέρας και ο γιος σχεδίαζαν τη μέρα τους και συζητούσαν για τις δουλειές τους. Οι διαφωνίες τους υπήρξαν σπάνιες. Μία απ’ αυτές, όμως, που συνέβη ένα πρωί του Αυγούστου 1926 άλλαξε τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε.
Ο Κιίτσιρο Τογιόντα, ο γιος, είχε μόλις επιστρέψει από ένα πολύμηνο ταξίδι στο εξωτερικό. Επισκέφθηκε το Παρίσι, το Σαν Φρανσίσκο και το Όλνταμ της Αγγλίας. Σκοπός του ταξιδιού, να ενημερωθεί για τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στην κλωστοϋφαντουργία και να κλείσει δουλειές για την οικογενειακή επιχείρηση. Η Τογιόντα είχε ήδη καθιερωθεί στην Ιαπωνία ως πρωτοπόρος εταιρεία στην κατασκευή ηλεκτρονικών αργαλειών και ο τζίρος της αυξανόταν συνεχώς.
Ο Σακίτσι Τογιόντα, ο πατέρας, απολάμβανε ήδη τη φήμη ενός μεγάλου εφευρέτη. Ήταν ο πρώτος που έφτιαξε κι εφάρμοσε στο εργοστάσιό του το «τζιντόκα», το σύστημα αυτόματης παύσης της μηχανής όταν παρουσιαζόταν το παραμικρό πρόβλημα. Ο γιος, όμως, μόνο για αργαλειούς δεν του είπε εκείνη την ημέρα. Είχε ξετρελαθεί με κάτι άλλο: Τα αυτοκίνητα.
Η οικογενειακή ιστορία των Τογιόντα
Οι ιδρυτές αυτού του παγκόσμιου κολοσσού της αυτοκινητοβιομηχανίας, έχουν μια ιστορία γεμάτη θρύλους. Σύμφωνα με τον πιο παλιό απ’ αυτούς, ο πατέρας είπε στον γιο: «Γιατί θέλεις να αλλάξει στόχο η εταιρεία μας; Οι άνθρωποι πάντα θα ντύνονται». Ο γιος απάντησε στον πατέρα: «Αυτό που κατάλαβα είναι ότι όλοι οι άνθρωποι θα θέλουν ένα αυτοκίνητο, ακόμα κι αν δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν ρούχα».
Η στενή σχέση πατέρα και γιου είχε σφυρηλατηθεί με τα χρόνια. Η σύζυγος του τον είχε εγκαταλείψει λίγους μήνες μετά τη γέννηση του Κιίτσιρο, μην αντέχοντας την εργασιομανία του. Ο γιος μεγάλωσε σχεδόν στα πόδια του πατέρα του μέσα στο εργοστάσιο και κληρονόμησε το πάθος του για τις επιχειρήσεις. Ο πατέρας του λοιπόν έχοντάς του αδυναμία κι επειδή δεν ήθελε να του χαλάσει χατίρι του είπε ότι σύντομα θα ξεκινούσε ένα υπο-τμήμα της εταιρείας για την ανάπτυξη μοντέλων αυτοκινήτων, αλλά ο κύριος στόχος θα είναι πάντα οι ηλεκτρικοί αργαλειοί. Πράγματι, το πρώτο τμήμα της αυτοκινητοβιομηχανίας ιδρύθηκε το 1926.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Η εταιρεία δραστηριοποιείται ακόμα στις ηλεκτρονικές μηχανές ύφανσης, μάλιστα θεωρείται από τις καλύτερες παγκοσμίως. Ο συνολικός της τζίρος, βέβαια, δεν είναι ούτε το 10% από την αυτοκινητοβιομηχανία, που εξαπλώθηκε στην αρχή σε όλη την Ιαπωνία και μετά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Σακίτσι Τογιόντα έφυγε από τη ζωή αναπάντεχα το 1930, στα 63 του χρόνια. Χτυπήθηκε από πνευμονία όταν επέμενε να επιβλέπει ο ίδιος τις εργασίες στο μεγάλο εργοστάσιο που είχε φτιάξει στην πόλη Καμάρο. Ο 39χρονος Κιίτσιρο, που τον διαδέχτηκε, ως τότε από σεβασμό στον πατέρα του το τμήμα των αυτοκινήτων το διατηρούσε σε σχεδόν πειραματική λειτουργία. Μετά το 1933, όμως, αποφάσισε να διαθέσει όλα τα κέρδη από τις κλωστικές μηχανές για να φτιάξει αυτοκίνητα. Μάλλον, το όνειρό του ήταν εξαρχής μεγαλεπήβολο: Ήθελε να πλημμυρίσει την αγορά της Ιαπωνίας και του κόσμου με τα αυτοκίνητά του.
Τα πρώτα μοντέλα
To ιαπωνικό κράτος υπήρξε ο πρώτος και καλύτερος πελάτης του και η έλλειψη εμπειρίας στον σχεδιασμό των αυτοκινήτων τον έσπρωξε στο να φτιάξει πρώτα φορτηγά αυτοκίνητα. Χονδροειδή, ακαλαίσθητα, αλλά αξιόπιστα. Το G1, το πρώτο φορτηγό μοντέλο της εταιρείας, παρουσιάστηκε το Νοέμβριο του 1935 και λίγους μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1936, ήλθαν οι πρώτες παραγγελίες για το ΑΑ, το πρώτο επιβατικό αυτοκίνητο. Το 1937, μόλις έναν χρόνο μετά την καθιέρωση της εταιρείας στο χώρο του αυτοκινήτου, ο Τογιόντα πήρε άλλη μια ριψοκίνδυνη απόφαση: Να αλλάξει το όνομα! Το «Τογιόντα» έγινε «Τογιότα», όπως έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο κι όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Οι λόγοι αυτής της αλλαγής ήταν πολλοί και έχουν να κάνουν με πολλά πράγματα. Εν αρχή ην η… καλή τύχη: Η λέξη «Τογιότα» στην παραδοσιακή ιαπωνική γραφή χρειάζεται οκτώ σημάδια για να γραφτεί (αντί επτά του Τογιόντα) και το οκτώ είναι τυχερός αριθμός σε όλη την περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας και Άπω Ανατολής. Επίσης, θεωρήθηκε ότι το επώνυμο Τογιόντα (που σημαίνει γόνιμο ριζοχώραφο στα ιαπωνικά) είναι παλιομοδίτικο, καθώς συνδέεται με την παραδοσιακή γεωργία, ενώ μια εταιρεία τεχνολογίας χρειάζεται ένα όνομα πιο μοντέρνο. Σ’ αυτή τη λογική θεωρήθηκε ότι ο ήχος «τ» είναι πιο «ρομποτικός» από τον ήχο «ντ» του επωνύμου.
Η Τογιότα μπορεί να ιδρύθηκε και να σταθεροποιήθηκε από τον Κιίτσιρο Τογιόντα, ωστόσο αυτός δεν κατάφερε να τη δει να ανθίζει. Έφυγε από τη ζωή το 1952, στα 58 του χρόνια, από εγκεφαλικό επεισόδιο. Η εταιρεία προσπαθούσε να ορθοποδήσει από τα χτυπήματα που έφερε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η κατάρρευση της Ιαπωνίας, ωστόσο στο τιμόνι της ανέβηκε ο Έιτζι Τογιόντα, ξάδελφος του Κιίτσιρο και ο πραγματικός εμπνευστής της παγκόσμιας επιτυχίας της εταιρείας. Η μεγαλύτερη επιχειρηματική του κίνηση ήταν η εξάπλωση της εταιρείας του στις ΗΠΑ. Την εποχή που οι ιαπωνικές εταιρείες απέφευγαν τα πάρε-δώσε με τους Αμερικανούς, ο Έιτζι Τογιόντα επισκέφθηκε τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες της Αμερικής, αντέγραψε τις ιδέες του και προσπάθησε να εισχωρήσει στην αγορά με εξίσου αξιόπιστα, αλλά φθηνότερα μοντέλα.
Στον τομέα αυτό σκαρφίστηκε πολλές ιδέες για να κάνει οικονομία και η πιο πρωτοποριακή απ’ αυτές ήταν το σύστημα παραγωγής «just in time», όπως το ονόμασε. Δηλαδή τα εργοστάσια παρήγαγαν τόσα εξαρτήματα, όσα ακριβώς χρειάζονταν για να κατασκευαστούν τα αυτοκίνητα που είχαν παραγγελθεί! Δεν χρειάζονταν, λοιπόν, ούτε αποθήκες ανταλλακτικών, ούτε υπήρξε η παραμικρή απώλεια υλικού, ούτε και απόβλητα. Η Toyota χτύπησε πολύ χαμηλές τιμές και το 1958 έκανε τις πρώτες της εξαγωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ. Στη συνέχεια ο Τογιόντα ήθελε να κάνει τα αυτοκίνητά του συνώνυμα της οικονομίας, αλλά χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα. Το 1966 η εταιρεία παρουσίασε στον κόσμο το Corolla και το διαφήμισε τότε ως το αυτοκίνητο που κινείται με λιγότερη βενζίνη απ’ οποιοδήποτε άλλο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της εταιρείας, το Toyota Corolla είναι το μοντέλο με τις περισσότερες πωλήσεις παγκοσμίως στην ιστορία των αυτοκινήτων. Το 2021 οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 50 εκατομμύρια κομμάτια. Βεβαίως και το σχήμα και οι προδιαγραφές του αυτοκινήτου άλλαξαν μέσα σε μισό αιώνα, αλλά το όνομα του μοντέλου παρέμεινε απαράλλαχτο. Το Corolla και το υβριδικό Prius, μια πρωτοποριακή κίνηση της εταιρείας ήδη από τη δεκαετία του 1990, θεωρούνται τα πιο κομβικά μοντέλα στην πορεία της Toyota προς την κορυφή.
Σήμερα η Toyota έχει επεκταθεί και στις οικονομικές υπηρεσίες και στο leasing. Από τα εργοστάσιά της παράγονται κάθε χρόνο τουλάχιστον 8,5 εκατομμύρια οχήματα κάθε μοντέλου. Το Toyota Group, η μητέρα εταιρεία, δήλωσε τζίρο 410,89 δις δολαρίων το 2024 και καθαρά κέρδη 45,06 δις. δολαρίων. H εταιρεία απασχολεί 380.793 υπαλλήλους σε πάνω από 80 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.
