Μπορεί να φτάσει σε ύψος το 1.50 μέτρο, τα φτερά του έχουν άνοιγμα έως και 2,5 μέτρα, το σώμα του είναι «βαμμένο» σε γκρίζες αποχρώσεις με λευκές και μαύρες πινελιές, ο λαιμός του και το πόδια του είναι λεπτά και μακριά, ενώ το χαρακτηριστικό του ράμφος μπορεί να αγγίξει ακόμα και τα 30 εκατοστά, είναι κάτι ανάμεσα σε πελαργό και πελεκάνο και ζει στην κεντρική Αφρική.
Ο φαλαινοκέφαλος (Balaeniceps rex) της οικογενείας των Φαλαινοκεφαλιδών θα μπορούσε να είναι ένα κοινό πτηνό αν δεν ξεχώριζε για το σχεδόν βλοσυρό βλέμμα του, την ακρίβεια με την οποία επιτίθεται στα θηράματά του, αλλά και για το γεγονός ότι μπορεί να εκτελέσει ακόμα και τα μικρότερα αδέλφια του, ότι μπορεί να φάει ακόμα και μωρά κροκόδειλου και ότι κινδυνεύει με εξαφάνιση.
Η καταγωγή του παρυδάτιου πτηνού έχει τις ρίζες της βαθιά στο χρόνο, αφού οι πρόγονοί του από την τάξη των Πελεκανόμορφων εμφανίστηκαν στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου (145 – 66 εκατ. χρόνια πριν).
Το ασυνήθιστο ράμφος του, το οποίο κατατάσσεται ανάμεσα στα τρία μεγαλύτερα, είναι πραγματικό φονικό όπλο με το οποίο αναζητά τροφή μέσα στη λάσπη σε ελώδεις περιοχές και μπορεί ακόμα και να αποκεφαλίσει τη λεία του. Συνήθως καταναλώνει ψάρια, αλλά δεν λέει όχι σε βατράχους, φίδια, ακόμα και νεογνά κροκόδειλων! Το μέγεθος του ερπετού δεν το εμποδίζει. Αντιθέτως, το καταπίνει ολόκληρο και στη συνέχεια «φτύνει» τα οστά και άλλα μέρη που δε μπορεί να χωνέψει. Σε σπάνιες περιπτώσεις έχει καταγραφεί να καταναλώνει χελώνες, σαλιγκάρια ή τρωκτικά, ακόμα και μικρότερα πουλιά.
Μπορεί να ζήσει ακόμα και 50 χρόνια, αρκεί βέβαια να επιβιώσει από τα αδέλφια του, καθώς συνήθως το μεγαλύτερο πρωτότοκο είτε τρώει όλη την τροφή που του παρέχουν οι γονείς του μην αφήνοντας περιθώρια ανάπτυξης στα μικρότερα, είτε τα σκοτώνει για να επικρατήσει. Στην πραγματικότητα οι υπόλοιποι νεοσσοί λειτουργούν ως εφεδρικοί αν το πρώτο δεν επιζήσει για κάποιο λόγο.
Παρά τον δυναμισμό του απειλείται με εξαφάνιση εξαιτίας της υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων του, το κυνήγι, το παράνομο εμπόριο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης ( IUCN ) υπολογίζει τον παγκόσμιο πληθυσμό του σε μόλις 3.300-5.300 άτομα, με τον αριθμό να μειώνεται σταθερά.
Η Ένωση ανάμεσα στις απειλές εντοπίζει την καταστροφή των βιοτόπων, εξαιτίας της παράγωγης ενέργειας και δραστηριότητας εξόρυξης, τη δημιουργία οδικών δικτύων, τη χρήση γης για γεωργικούς σκοπούς, το κυνήγι, τις συρράξεις, τη δημιουργία φραγμάτων, τις ασθένειες που μεταδίδονται από χωροκατακτητικά είδη και τη ρύπανση.
Οι επιστήμονες προωθούν εκστρατείες για τη διατήρηση και προστασία των υγροτόπων όπου ζουν οι φαλαινοκέφαλοι, με στόχο τον περιορισμό της ανθρώπινης δραστηριότητας και εστιάζοντας στην παρατήρηση του πληθυσμού.
