Με αρκετούς να χαρακτηρίζουν την υπάρχουσα νομοθεσία για τη βία μεταξύ ανηλίκων αναποτελεσματική, μετά την έξαρση του φαινομένου, η Κυβέρνηση προχωρά στην αυστηροποίηση των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα που αφορούν την αξιόποινη δράση ανηλίκων, με εκτιτέα μάλιστα ποινή φυλάκισης σε γονείς και εφήβους.
• Η κράτηση (και άλλα σωφρονιστικά μέτρα) θα µπορούν να επιβληθούν σε ανηλίκους που θα έχουν συµπληρώσει τα 14 τους χρόνια.
• Θα πηγαίνουν φυλακή υποχρεωτικά όσοι διώκονται για νέο κακούργημα ενώ είναι ελεύθεροι ήδη με περιοριστικούς όρους, για άλλο αδίκημα(κακούργημα).
• Επιβαρυντική περίσταση (π.χ αύξηση ποινής ή σωφρονιστικών μέτρων) θα αποτελεί η περίπτωση οπλοκατοχής από τον ανήλικο κατά τη διάπραξη του αδικήματος (ακόμα και αιχμηρά αντικείμενα).
• Ποινές φυλάκισης έως 1 έτος για γονείς που παραμέλησαν την εποπτεία του ανήλικου τέκνου τους, με ορατό το ενδεχόμενο ακόμα και έκτισης μέρους της ποινής.
• Ελάχιστη χρηµατική ποινή 5.000 ευρώ στην περίπτωση που η πράξη του ανηλίκου ενέχει στοιχεία βίας ή στρέφεται κατά ανήλικου θύµατος ή αν πρόκειται για πράξη που την έκανε ενήλικος και θα ήταν κακούργηµα.
• Χρηµατικό διοικητικό πρόστιµο που θα µπορεί να είναι τουλάχιστον 10.000 ευρώ.
Εφαρμογή των νόμων
Με την κάθε περίπτωση να κρίνεται ως διαφορετική, όταν προκύψει κάποιο περιστατικό αρχικά ενημερώνεται το Υπουργείο αυθημερόν, ενώ μέσα στο σχολείο υπάρχει ο σύμβουλος σχολικής ζωής, που συνεργάζεται με τους συμβούλους στην εκπαίδευση, αλλά και η τετραμελής ομάδα που αποτελείται από τον κάθε Διευθυντή του εκάστοτε σχολικού συγκροτήματος, από έναν σύμβουλο εκπαίδευσης, έναν κοινωνικό λειτουργό κι έναν ψυχολόγο.
Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει η προϊσταμένη Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Αχαΐας, Ευγενία Πιερρή: «Μηχανισμοί στην εκπαίδευση υπάρχουν κι εννοείται ότι ενεργοποιούνται αλλά όλα αυτά δε μπορούν να δουν το φως της δημοσιότητας γιατί έχουν να κάνουν με ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Πρέπει σίγουρα να αυστηροποιηθεί το νομικό πλαίσιο και οι νόμοι να εφαρμόζονται στον απόλυτο βαθμό.»
Το τωρινό πλαίσιο
«Είναι γεγονός ότι η εγκληματικότητα των ανηλίκων, διαρκώς διογκώνεται και πλέον αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο προϋποθέτει άμεση και σοβαρή αντιμετώπιση για να μειωθεί. Και όταν λέμε αντιμετώπιση, δεν εννοώ ποινική καταστολή, αλλά ουσιαστική αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών, με έμφαση στην ενημέρωση και στην πρόληψη», σημειώνει ο Κώστας Κρεμμύδας, Αντιπρόεδρος του Δικηγορικού συλλόγου Πατρών και προσθέτει: «Όσον αφορά την ποινική αντιμετώπιση, ο νομοθέτης πάντα αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει τον ανήλικο δράστη με διαφορετική ποινική βαρύτητα από τους ενήλικους και ορθά το πράττει. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο ανήλικος δράστης πρέπει να τυγχάνει διαφορετικής αντιμετώπισης από τον ενήλικο, διότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν άνθρωπο που δεν έχει διαμορφώσει την προσωπικότητα του, είναι ευάλωτος και φυσικά εύκολο να παρασυρθεί σε λάθη».
Για την ώρα, σύμφωνα με τον κ. Κρεμμύδα, «στους ανηλίκους παραβάτες, δηλαδή σε αυτούς που έχουν συμπληρώσει την ηλικία των 12 ετών και έως την ηλικία των 18, μπορούν να επιβάλλονται αναμορφωτικά και θεραπευτικά μέτρα, όπως επίπληξη, ανάθεση επιμέλειας ανηλίκου σε γονείς, ανάδοχη οικογένεια κ.λ.π, αποζημίωση του θύματος, παρακολούθηση κοινωνικών και ψυχολογικών προγραμμάτων κ.α, ενώ οι ανήλικοι κάτω από την ηλικία των 12 ετών, είναι ποινικά ακαταλόγιστοι. Σήμερα, διαρκώς ενημερωνόμαστε ότι σε παραβατική συμπεριφορά ανηλίκων, ο εισαγγελέας τους αφήνει ελευθέρους και αυτό, διότι περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης ανηλίκων επιτρέπεται μόνο για κακουργήματα και όταν ο ανήλικος έχει συμπληρώσει τα 15 έτη.
Δυστυχώς, φρονώ ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, δηλαδή της αύξησης της παραβατικότητας των ανηλίκων, ο νομοθέτης θα ακολουθήσει την παγιωμένη και λανθασμένη πρακτική του, δηλαδή αυτή της αυστηροποίησης των ποινών. Για να αποτραπεί όμως ο ανήλικος δράστης, δεν αρκεί η αυστηροποίηση των ποινών, όπως η αύξηση των ορίων ποινής, ή η υποχρεωτική κράτησή τους, διότι αυτά τα μέτρα, δεν μπορούν να οδηγήσουν σε πρόληψη, ούτε καν σε καταστολή».
Απαραίτητοι οι σχολικοί ψυχολόγοι
Είναι προφανές ότι πρέπει να διευρυνθεί η δημόσια συζήτηση γύρω από την ψυχική υγεία και να αποδεικνύεται ποια είναι οι παθογένεια και ποια είναι συγκεκριμένα η ψυχική κατάσταση που φθάνει πολλές φορές τα παιδιά στο σημείο να προχωρούν σε αυτές τις εγκληματικές πράξεις. Ένα ζήτημα είναι ότι πολλοί γονείς δεν μπορούν καν να αντιληφθούν πότε πρέπει το παιδί να επισκεφτεί έναν ειδικό υγείας. Υπάρχουν γονείς που σύμφωνα με τους ειδικούς ενώ βλέπουν ότι το παιδί δεν έχει λειτουργικότητα με την καθημερινότητα, δεν γνωρίζουν που πρέπει να μπουν τα όρια ή καθυστερούν στην άμεση αντίδραση και φροντίδα του παιδιού τους.
Ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί σε κάθε σχολείο θα ήταν μια λύση, τη στιγμή που στη χώρα μας με βάση το ισχύον πλαίσιο ο κοινωνικός λειτουργός επισκέπτεται τις σχολικές δομές μόνο μια φορά μέσα στην εβδομάδα, κάτι που δεν είναι ικανό να αναπτύξει δεσμούς και υποστηρικτικές υπηρεσίες σε τέτοιο βαθμό που θα μπορούσαν να βοηθήσουν πραγματικά.
«Να υπάρχει σημείο αναφοράς»
Απαραίτητη τομή στην εκπαίδευση η ύπαρξη ψυχολόγων στα σχολεία με τους ειδικούς να επιζητούν την πρόσληψή τους ως αναγκαίο μέτρο. Με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας μάλιστα ότι η πρόληψη θα έπρεπε να ξεκινά ειδικά πριν την προσχολική ηλικία, εκεί όπου διαμορφώνονται χαρακτήρες και ήθος για τα παιδιά.
Όπως σημειώνει ο κ. Mανώλης Σουρής Ψυχολόγος: «Η βία μεταξύ ανηλίκων πρέπει να απασχολήσει και τους ειδικούς ψυχικής υγείας που ασχολούνται ειδικά με τους έφηβους αλλά και εμάς τους ίδιους. Είναι ένα φαινόμενο που θα πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Είναι πλέον αναγκαίο να μπουν και οι γονείς μες το κάδρο, το τρίγωνο οικογένεια, σχολείο, παιδί πρέπει να ενεργοποιηθεί, γιατί οι παθογένειες ξεκινούν μέσα από την οικογένεια και στη συνέχεια έχουν επιπτώσεις και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Η εμπειρία έχει δείξει πως για παράδειγμα στις ΗΠΑ όπου οι ποινές έχουν αυστηροποιηθεί πάρα πολύ και υπάρχει μεγάλη έξαρση των φαινομένων, αυτό το μέτρο δεν έχει αποδώσει. Το επιθυμητό είναι να ξεκινήσουμε με την προαγωγή της ψυχικής υγείας στη δημόσια υγεία. Να καταλάβουμε ότι το πρόβλημα είναι δημόσιας υγείας και όχι μόνο ψυχικής.»
«Ναι» στην αυστηροποίηση των ποινών
Όπως τονίζουν έγκριτοι νομικοί, αυτό που θα πρέπει να λάβει χώρα είναι η πρόληψη, που θα πρέπει να ξεκινά από την οικογένεια και το σχολείο. Με συμβουλευτική εντός του σχολείου και με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, αστυνομικούς και με επιμελητές ανηλίκων στα παιδιά που έχουν ροπή στην παραβατικότητα. Άμεση ενημέρωση των υπευθύνων για κρούσματα παραβατικής συμπεριφοράς, μεταξύ άλλων τόσο της αρμόδιας Εισαγγελίας και των Κοινωνικών Υπηρεσιών όπως και της Αστυνομίας. Το πρόβλημα είναι πολυσύνθετο ξεκινά από το οικογενειακό περιβάλλον αλλά και από το σχολικό, η βία πλέον κυριαρχεί παντού, οπότε σίγουρα δεν θα λυθεί με αυστηροποίηση των ποινών.
ΝΕΟΛΟΓΟΣ (Δήμητρα Μπαλαφούτη)
