Πόσο ευχάριστοι είναι οι περίπατοι στην αμμουδιά λίγο πριν το σούρουπο. Η παραλία αρχίζει να αδειάζει σιγά-σιγά από τους πεινασμένους λουόμενους που επιστρέφουν στα ξενοδοχεία τους για να ετοιμαστούν πριν το δείπνο κι εσύ απολαμβάνεις την ηρεμία που διακόπτεται στιγμιαία από τις μακρινές συζητήσεις των λιγοστών ανθρώπων, οι οποίοι παραμένουν στις ξαπλώστρες τους. Περπατάς και τα ηλιοκαμένα πόδια βυθίζονται στη ζεστή ακόμα άμμο, ενώ το ελαφρύ κύμα «σπάει» στην ακτή. Τη στιγμή που το αεράκι σε δροσίζει και σκέφτεσαι πόσο γαλήνια είναι όλα, σκοντάφτεις σε κάτι. Κοιτάς και το βλέμμα σου σταματά σε άδεια πλαστικά μπουκάλια, μπλε, άσπρα και κόκκινα διάσπαρτα καπάκια, ένα ποτήρι με το απομεινάρια ενός θλιβερού καφέ κι ένα άδειο μπουκάλι με αντιηλιακό. Συνειδητοποιείς ότι όλα αυτά τα αντικείμενα αν κάποιος δεν τα συγκεντρώσει για να τα τοποθετήσει στον κάδο ανακύκλωσης πλαστικών, θα παραμείνουν εκεί ή θα παρασυρθούν από το κύμα και θα μετατραπούν σε ακατάλληλη και θανατηφόρα τροφή για ψάρια και θαλάσσια είδη. Τι κάνεις; Πατάς «pause» στη θερινή ονειροπόληση και αρχίζεις να μαζεύεις ό,τι μπορείς.
Ένα ανάλογο περιστατικό στάθηκε αφορμή για τον Ιταλό Έντζο Σούμα να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο μουσείο με όλα τα πλαστικά απορρίμματα που συναντούσε στις βόλτες του στις ακτές του Μπρίντιζι.
Έμπνευση αποτέλεσε μία συσκευασία σπρέι για μαύρισμα, η οποία ξεβράστηκε στην ακτή, κι είχε παρασκευαστεί τη δεκαετία του 1960 αλλά διατηρείτο σχεδόν αναλλοίωτη, με τις οδηγίες χρήσης ακόμα ευανάγνωστες και εμφανές το κόστος του σε ιταλική λιρέτα, παρότι είχαν περάσει περισσότερα από 60 χρόνια!
Όταν, λοιπόν, ο Σούμα μετά τις σπουδές του στις Περιβαλλοντικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Κα Φοσκάρι της Βενετίας, επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του την Απουλία και ειδικεύθηκε ως οικοξεναγός, άρχισε να διερωτάται τι θα μπορούσε να κάνει για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ρύπανσης και παράλληλα να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες ώστε να μην απορρίπτουν σκουπίδια και δη πλαστικά στις ακτές.
Ξεκίνησε αρχικά να αναρτά φωτογραφίες με τα «αρχαιότερα» ευρήματα σε αυτό το άτυπο κυνήγι θησαυρού κι όταν διαπίστωσε την έκπληξη των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη θέα των πλαστικών που παρά την παλαιότητά τους έμοιαζαν καινούρια, τότε άρχισε να σκέφτεται σοβαρά τη δημιουργία ενός… μουσείου.
Στο 200ο αντικείμενο που βρήκε στην παραλία άνοιξε επισήμως… τις πύλες του διαδικτυακού του μουσείου, το οποίο ονόμασε Archeoplastica (archeoplastica.it).
Όπως εξηγεί ο ίδιος, οι ακόλουθοί του στο Instagram που αγγίζουν το μισό εκατομμύριο, προβληματίζονται συχνά όταν βλέπουν εικόνες από τα ευρήματα σε τόσο καλή κατάσταση, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο να αναδειχθεί το ζήτημα της λανθασμένης απόρριψης του πλαστικού στη φύση που χρειάζεται πολλά χρόνια για να αποσυντεθεί.
Άλλωστε, σύμφωνα με τον ΟΗΕ τα πλαστικά απόβλητα μπορεί να χρειαστούν από 20 έως 500 χρόνια για να αποσυντεθούν, ωστόσο ακόμη και τότε δεν εξαφανίζονται ποτέ πλήρως, απλώς γίνονται ολοένα μικρότερα αφού διασπώνται σε μικροσωματίδια που διασπείρονται στο περιβάλλον με σοβαρές επιπτώσεις στη φύση και τον άνθρωπο.
Πάντως, από περίπου 1.200 πλαστικά καπάκια και άλλα αντικείμενα μικρής διάστασης από τις δεκαετίες του 1960-1980, ο Σούμα σε συνεργασία με την εταιρία ilVespaio που ασχολείται με το βιώσιμο design, κατάφεραν να δημιουργήσουν σειρά καθισμάτων με ρετρό διάθεση, τα οποία παρουσιάστηκαν στο Μουσείο Τέχνης και Design Triennale στο Μιλάνο.
Ο Έλληνας κλόουν
Ο Σούμα εκθέτει στο μουσείο του αντικείμενα ηλικίας από 30 έως 60 έτη, τα οποία σταδιακά έχει μάθει να αναγνωρίζει από τη μορφή, το χρώμα και τις επωνυμίες παρότι μερικές από τις εταιρίες παραγωγής έχουν πάψει να λειτουργούν. Στην περίπτωση που κάποιο αντικείμενο του είναι άγνωστο, δημοσιεύει τη φωτογραφία του και η «στρατιά» από… ιδιωτικούς ντετέκτιβ για το περιβάλλον, τρέχουν να συνδράμουν με πολύτιμες πληροφορίες ώστε να αναγνωριστεί το άγνωστο αντικείμενο.
Αυτή ήταν και η περίπτωση ενός μυστηριώδους… κλόουν από την Ελλάδα. Ένα μικρό πλαστικό μπουκάλι, μεγέθους 400 ml – το οποίο στην τωρινή του αλλοιωμένη μορφή προκαλεί ελαφρά ανατριχίλα – βρέθηκε σε παραλία του Λέτσε με την επιγραφή Kazaplast. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο ιδρυτής του μουσείου, πρόκειται για μία ελληνική εταιρία, η οποία παρήγαγε παιχνίδια, αλλά και συσκευασίες. Έπειτα από πολλά σχόλια χρηστών που έσπευσαν να βοηθήσουν στην επίλυση του μυστηρίου, αλλά και την πολύτιμη συνδρομή της Μελισσοκομικής Εταιρίας Αττική, τελικά διαπιστώθηκε ότι δεν πρόκειται για κλόουν αλλά για ένα χαρακτήρα που θυμίζει πιερότο, τον Φίνο, και χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960 και κυκλοφορούσε στο εμπόριο ως συσκευασία με μέλι.
«Το συγκεκριμένο μπουκάλι παρήχθη από το 1960 έως το 1969 και πωλείτο μόνο στην Ελλάδα. Ως πώμα είχε ένα καπάκι σε σχήμα χωνιού από το οποίο έβγαινε το μέλι. Καταφέραμε να λύσουμε το μυστήριο χάρη στη διαίσθηση της Φραντσέσκα που μας ακολουθεί στο Instagram. Καθώς ερευνούσε τα ελληνικά δοχεία με μέλι, συνειδητοποίησε ότι το σχέδιο του χαρακτήρα Φίνο έμοιαζε με το μπουκάλι μας, τόσο στα χαρακτηριστικά του προσώπου του όσο και στη μορφή. Από αυτό το στοιχεία κατέστη δυνατό να εντοπίσει ένα βίντεο της εταιρείας στο οποίο παρουσιάζεται το μπουκάλι. Ευχαριστούμε την Αττική για τη μεγάλη προθυμία της να μας παράσχει όλες τις πληροφορίες», αναφέρει σε σχετικό κείμενο ο Σούμα.
Σε δηλώσεις του στο newmoney.gr ο ιδρυτής του μουσείου είπε: «Ένα από τα αντικείμενα που έχει απασχολήσει περισσότερο την κοινότητα Archeoplastica είναι ένα δοχείο μελιού με παράξενο σχήμα που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1960 και συλλέχθηκε σε μια παραλία της Αδριατικής, στην Απουλία. Αρχικά νομίζαμε ότι το σχήμα ήταν αυτό ενός κλόουν, αλλά πρόκειται για χαρακτήρα που δημιούργησε η ίδια η ελληνική εταιρεία παραγωγής μελιού. Για να ανασυνθέσουμε την ιστορία αυτού του μπουκαλιού, η συμβολή της μεγάλης κοινότητας που ακολουθεί την πρωτοβουλία Archeoplastica στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ήταν καθοριστική. Επιπλέον, ήρθαμε σε επαφή με την εταιρεία που το παρήγαγε τη δεκαετία του 1960, η οποία μας έδωσε μια εικόνα για το πώς έμοιαζε αρχικά το δοχείο».
Όσο για τα απόβλητα που ξεβράζονται στις ακτές, εξήγησε: «Συχνά μαζεύουμε απορρίμματα στη νότια Αδριατική και επίσης στις παραλίες του Ιονίου τμήματος της Απουλίας εξαιτίας των ρευμάτων και των ανέμων. Όταν πρόκειται για απόβλητα που επιπλέουν, η θάλασσα είναι σε θέση να εξουδετερώσει οποιαδήποτε απόσταση και είμαι βέβαιος ότι απορρίμματα ιταλικής προέλευσης φτάνουν και στις παραλίες της Ελλάδας».
Ο Σούμα, μεταξύ άλλων, είναι κι ιδρυτής της ομάδας Millenari di Puglia στο Σαλέντο και εστιάζει στην ιστορία, την προστασία και διατήρηση των ελαιόδεντρων της Απουλίας που μετρούν χιλιάδες χρόνια, καθώς και την κληρονομιά των παλαιών ελαιοτριβείων και την αξία του λαδιού που παράγεται στην περιοχή.
Όπως λέει, έχει χάσει τον λογαριασμό των ευρημάτων του, αλλά όσα μπορεί τα εκθέτει κατά καιρούς σε εκδηλώσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα, καθώς όπως τονίζει αποτελούν αφορμή για «να αφηγηθούν μία ατελείωτη ιστορία, αυτή του αθάνατου πλαστικού που συσσωρεύεται ολοένα περισσότερο στις θάλασσές μας. Απώτερος στόχος είναι να χτυπήσει μια συναισθηματική χορδή στον θεατή, ώστε να ενισχύσει μια νέα, πιο υπεύθυνη και περιβαλλοντικά βιώσιμη συμπεριφορά».
Εξάλλου, όπως υποστηρίζει, η ιστορία των αντικειμένων αυτών βοηθά τους ανθρώπους να προβληματιστούν και να αντιληφθούν το ζήτημα της θαλάσσιας ρύπανσης και των ακτών από μια διαφορετική οπτική γωνία.
