Όλοι θαύμασαν τις υπέροχες εικόνες που αιχμαλώτισε ο φακός της ομάδας Up Stories, χρησιμοποιώντας drone, με «πρωταγωνιστές» του video δεκάδες ενήλικα δελφίνια μαζί με τα μικρά τους, να κολυμπούν κοντά στην περιοχή του Θεολόγου Φθιώτιδας.
Αλήθεια, πόσο συχνό είναι το παραπάνω θέαμα στην Ελλάδα και τι κινδύνους αντιμετωπίζουν τα δελφίνια στη χώρα μας;
«Αυτά που βλέπετε στο συγκεκριμένο video είναι ένα κοπάδι με 30 περίπου ρινοδέλφινα. Για εμάς που ερευνούμε τα κητώδη είναι ένα συνηθισμένο μέγεθος κοπαδιού» ξεκινάει να εξηγεί στην «K» η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» και προσθέτει: «Το συγκεκριμένο είχε πολλά νεαρά μέλη και είναι ένα σχετικά μεγάλο κοπάδι για το συγκεκριμένο είδος. Έχουμε δει όμως και κοπάδια που αποτελούνται από περισσότερα από 200 δελφίνια. Αυτό το παρατηρούμε συχνά στα ζωνοδέλφινα».
Με τρία σκάφη και μια ερευνητική ομάδα αφιερωμένη εξ’ ολοκλήρου στο αντικείμενο, το ινστιτούτο συγκεντρώνει καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου δεδομένα για τη συμπεριφορά των δελφινιών στις ελληνικές θάλασσες, τις μεταναστεύσεις των πληθυσμών τους, αλλά και τους παράγοντες που τα απειλούν.
Όπως μας λέει η κα Μήλιου: «Συναντάμε συχνά πολυπληθείς ομάδες. Είμαστε πολύ τυχεροί που στις ελληνικές θάλασσες επιβιώνουν ακόμα σημαντικοί πληθυσμοί δελφινιών».
Η ίδια τονίζει όμως πως δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε και όπως σπεύδει να εξηγήσει: «Έχουμε καλούς πληθυσμούς, αλλά το κοινό δελφίνι για παράδειγμα, το οποίο καταγράφεται και στο βόρειο αλλά και στο νότιο και ανατολικό Αιγαίο, έχει ήδη εξαφανιστεί από το Ιόνιο. Τώρα πια αυτό το δελφίνι μόνο… κοινό δεν είναι, ενώ και ο μεσογειακός πληθυσμός του είδους έχει μειωθεί ανησυχητικά».
Αυτά τα ιδιαίτερα χαρισματικά ζώα σχηματίζουν σύνθετες κοινωνικές ομάδες αλλά και υποομάδες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. «Οι υποομάδες διαχωρίζονται είτε για λίγο, είτε για περισσότερο. Βλέπουμε ομάδες με ενήλικα που είναι γρήγορα στο κολύμπι και στο ψάρεμα. Βλέπουμε και μικτές ομάδες με νεαρά και ενήλικα δελφίνια, οι οποίες λειτουργούν “εκπαιδευτικά” για τα μικρότερα δελφίνια. Σε κάθε περίπτωση, η κινητικότητά τους διαμορφώνεται από το που βρίσκεται η τροφή τους αλλά και που εντοπίζονται οι κίνδυνοι».
Σύμφωνα με την κ. Μήλιου, το πιο πολυπληθές είδος δελφινιών από τα τέσσερα που ζουν στην Ελλάδα είναι τα ζωνοδέλφινα… «τα οποία συναντάμε στο ανοιχτό πέλαγος σε μεγάλα κοπάδια. Την ίδια στιγμή όμως δυστυχώς είναι και το είδος που συναντάμε πιο συχνά σε περιστατικά εκβρασμών. Το σταχτοδέλφινο είναι ένα λιγότερο γνωστό είδος το οποίο συναντάμε σε ολιγομελείς μεταναστευτικές ομάδες σε περιοχές με βαθύτερα νερά. Το ρινοδέλφινο κάνει την εμφάνισή του περισσότερο στα ρηχά νερά και είναι και το είδος που αλληλεπιδρά περισσότερο με τα αλιευτικά εργαλεία και για αυτό το λόγο είναι και το πιο ευάλωτο απ’ όλα. Στις θάλασσές μας που αδειάζουν από ψάρια λόγω της υπεραλίευσης, τα ρινοδέλφινα πλησιάζουν ολοένα και συχνότερα τα δίχτυα των παράκτιων αλιέων σε αναζήτηση τροφής και συχνά τα καταστρέφουν. Πάντως, τα δελφίνια κινούνται σε όλο το εύρος των ελληνικών θαλασσών- στο Ιόνιο και στο Αιγαίο, μέχρι νοτιότερα στην Κρήτη».
Οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν
Παρόλο που στις ελληνικές θάλασσες επιβιώνουν ως σήμερα σημαντικοί πληθυσμοί δελφινιών, τα υπέροχα αυτά ζώα αντιμετωπίζουν αυξανόμενους ανθρωπογενείς κινδύνους.
«Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η ιδιαίτερα έντονη υπεραλίευση, η οποία ουσιαστικά μειώνει δραματικά τα αποθέματα της τροφής τους στη θάλασσα» εξηγεί η κ. Μήλιου και συνεχίζει: «Είναι η υπεραλίευση άλλωστε, η οποία προκαλεί και τις περισσότερες ανισορροπίες αυτή τη στιγμή στα θαλάσσια οικοσυστήματα, όπως το χιλιοειπωμένο πια ζήτημα με τις μωβ μέδουσες ή η εμφάνιση των ξενικών ή εισβολικών ψαριών.
Όσο παραμένουμε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη όπου δεν εφαρμόζεται κανένα ουσιαστικό πλαίσιο διαχείρισης της αλιείας, με αποτέλεσμα να “αδειάζουμε” εντατικά τις θάλασσες μας από τα ψάρια, τόσο περισσότερο αντιμέτωποι θα βρισκόμαστε με το πρόβλημα της ανισορροπίας στα θαλάσσια οικοσυστήματα».
Σημαντικοί παράγοντες που απειλούν τους πληθυσμούς των δελφινιών είναι και η πλαστική ρύπανση αλλά και η ηχορύπανση του βυθού. Το ηχητικό φορτίο που προκαλούν τα πλοία, σκάφη κτλ (ιδίως τα μεγάλα ταχύπλοα), σε πολλές περιοχές είναι ιδιαίτερα έντονο και προκαλεί πολυάριθμα προβλήματα σε αυτά τα ευφυή θαλάσσια θηλαστικά η επικοινωνία των οποίων βασίζεται στον ήχο.
Όπως υπογραμμίζει η κα Μήλιου: «Eίναι παράδοξο εν έτη 2022, σε μία εποχή που τόσα πολλά λέγονται για την προστασία του περιβάλλοντος, να συνεχίζουμε να ανεχόμαστε ως κοινωνία τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση των θαλασσών μας. Παρόλο που δεν εφαρμόζουμε στην πράξη κανένα ουσιαστικό μέτρο για την προστασία τους, έχουμε την τύχη να επιβιώνουν στις ελληνικές θάλασσες σημαντικοί πληθυσμοί και από τα τέσσερα είδη δελφινιών. Και ειδικά σε μια εποχή όπου πολλοί πληθυσμοί δελφινιών μειώνονται ανησυχητικά σε άλλες περιοχές της Μεσογείου».
