Η Ιαπωνία καταφέρνει να αντιμετωπίσει με επιτυχία σφοδρά καιρικά φαινόμενα και το αποδεικνύει με ένα δαιδαλώδες δίκτυο από τσιμεντένιες σήραγγες και τεράστιες δεξαμενές που κρύβεται κάτω από τον αυτοκινητόδρομο βόρεια του Τόκιο. Το έργο κατασκευάστηκε για να αποτρέψει καταστροφικές πλημμύρες στο νομό Σαϊτάμα, κοντά σε μία λεκάνη απορροής ποταμού και σε περίπτωση ακραίας καταιγίδας ή τυφώνα, μπορεί να προστατεύσει ακόμα και την πρωτεύουσα.
Το έργο ολοκληρώθηκε το 2006, κόστισε 230 δισ. γιεν (1,8 δισ. δολάρια) και αποτελεί παράδειγμα της προθυμίας της χώρας να χρηματοδοτήσει εξαιρετικά ακριβά έργα υποδομής για την προστασία των πόλεων από καταστροφές, καθιστώντας την Ιαπωνία μια από τις καλύτερα προετοιμασμένες χώρες για φυσικές καταστροφές.
Ωστόσο, καθώς η κλιματική αλλαγή καθιστά τις καταιγίδες ισχυρότερες και συχνότερες, τέτοια προηγμένα έργα από μόνα τους δεν εγγυώνται την προστασία της περιοχής από μελλοντικές πλημμύρες.
«Οι βροχοπτώσεις θα αυξηθούν και τέτοιες κατασκευές δε μπορούν να αποτρέψουν τα πάντα», δήλωσε ο Δρ. Μίκιο Ισιγουατάρι, ανώτερος σύμβουλος σε θέματα διαχείρισης καταστροφών και υδάτινων πόρων στην Ιαπωνική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας, έναν κυβερνητικό θεσμό που παρέχει αναπτυξιακή βοήθεια στο εξωτερικό.
Οι πλημμύρες ξεπερνούν το 70% του συνολικού αριθμού των φυσικών και κλιματικών καταστροφών στην Ιαπωνία, ενώ περισσότεροι από 100 ποταμοί διασχίζουν την πρωτεύουσα, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων μεγάλων υδάτινων οδών που συναντώνται στην πόλη.
Η άνοδος της στάθμης των υδάτων, οι συχνότερες «αντάρτισσες καταιγίδες» (guerilla) και η συνεχής καθίζηση του εδάφους εξαιτίας της υπερβολικής άντλησης υπόγειων υδάτων επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, οι σύντομες αλλά έντονες βροχοπτώσεις με περισσότερα από 50 χιλιοστά βροχής την ώρα έχουν γίνει 1,4 φορές πιο συχνές, σύμφωνα με την Ιαπωνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Παράλληλα, οι βροχοπτώσεις με διπλάσιο ωριαίο ρυθμό βροχόπτωσης έχουν γίνει 1,7 φορές πιο συχνές. Στο μεταξύ, η μέση παγκόσμια στάθμη των θαλασσών προβλέπεται να αυξηθεί έως και 2 μέτρα μέχρι το 2100, καθιστώντας τις καταιγίδες σημαντική απειλή για μεγάλα τμήματα της περιοχής που βρίσκονται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας.
Η ταχεία αστικοποίηση σημαίνει ότι οι πλημμύρες μπορεί να οδηγήσουν σε ανθρώπινες και οικονομικές απώλειες. Η μητροπολιτική περιοχή του Τόκιο είναι μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες στον κόσμο, με περίπου 37 εκατ. ανθρώπους να έχουν συγκεντρωθεί σε 13.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης.
Περίπου 1,5 εκατ. άνθρωποι ζουν σε «zero-meter zones», περιοχές δηλαδή που βρίσκονται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας και επεκτείνονται καθώς το έδαφος συνεχίζει να βυθίζεται.
Οι πλημμύρες απειλούν χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κυβερνητικά γραφεία στο Τόκιο και μπορούν να θέσουν εκτός λειτουργίας ολόκληρη την πόλη, να «βουλιάξουν» δρόμους, σιδηροδρόμους και το μετρό, καθιστώντας την αποκατάσταση δαπανηρή και περίπλοκη.
Εξαιτίας της έλλειψης χώρου, τα συστήματα ελέγχου των πλημμυρών κατασκευάζονται δεκάδες μέτρα κάτω από το έδαφος, με σήραγγες που συνδέονται με φράγματα και αναχώματα για την προσπάθεια να αποτραπεί η υπερχείλιση των ποταμών κατά τη διάρκεια ισχυρών βροχοπτώσεων.
Το έργο, γνωστό και ως G-Cans, στη Σαϊτάμα ανακατευθύνει το πλεονάζον νερό πέντε ποταμών μικρού και μεσαίου μεγέθους προς τον μεγαλύτερο ποταμό Έντο μακριά από τη λεκάνη απορροής των ποταμών Νακαγκάουα και Αγιάσε. Αναχώματα που έχουν κατασκευαστεί στις όχθες των ποταμών μεταφέρουν το νερό στα πέντε υπόγεια κυλινδρικά φρεάτια, ορισμένα από τα οποία έχουν βάθος έως 77 μέτρα και διάμετρο 31 μέτρα, αρκετά μεγάλα ώστε να χωράει ακόμα και το Άγαλμα της Ελευθερίας.
Μια τεράστια σήραγγα μήκους 6,3 χιλιομέτρων, θαμμένη 50 μέτρα κάτω από το έδαφος και κατασκευασμένη παράλληλα με ένα τμήμα αυτοκινητόδρομου, συνδέει τα φρεάτια και μεταφέρει το νερό σε δεξαμενή αποθήκευσης νερού, γνωστή ως «υπόγειος ναός» καθώς θυμίζει καθεδρικό ναό. Στη συνέχεια, ένα σύστημα τεσσάρων αντλιών διοχετεύει σταδιακά το νερό στον ποταμό Έντο.
Το G-Cans μπορεί να «αντέξει» 356 χιλιοστά βροχής σε διάστημα 48 ωρών και να αποστραγγίσει τα νερά των πλημμυρών με μέγιστη ταχύτητα 200 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο.
«Το σύστημα μπορεί να αντέξει πλημμύρες μεγάλης κλίμακας που συμβαίνουν μία φορά τον αιώνα», δήλωσε ο υποδιευθυντής του Μητροπολιτικού Γραφείου Διαχείρισης Πλημμυρών Τακέσι Οογιάμα.
Το σύστημα τέθηκε σε λειτουργία κατά τη διάρκεια του τυφώνα Χαγκίμπις τον Οκτώβριο του 2019, όταν σημειώθηκε βροχόπτωση στη λεκάνη του ποταμού Νακαγκάουα σε ποσοστό 216 χιλιοστών σε 48 ώρες. Σύμφωνα με αξιωματούχους εκτρέπει περίπου 12,18 εκατομμύρια κυβικά μέτρα υδάτων -που αντιστοιχούν σε πάνω από 4.800 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Χάρη στο έργο μειώθηκε ο αριθμός πλημμυρισμένων σπιτιών στη λεκάνη του ποταμού κατά 90% και αποτράπηκαν ζημιές ύψους 26,4 δισεκατομμυρίων γιεν.
Το σύστημα ενεργοποιείται κατά μέσο όρο επτά φορές το χρόνο και από το 2002 έως το 2019 οι αρμόδιοι υπολογίζουν ότι απέτρεψε τη δαπάνη σχεδόν 148 δισεκατομμυρίων γιεν. Όταν δε βρέχει ο «υπόγειος ναός» λειτουργεί ως τουριστικό αξιοθέατο και ως σκηνικό για ταινίες και φωτογραφήσεις διασημοτήτων.
