Μπορεί η ζήτηση για ταχυμεταφορές να έχει πολλαπλασιαστεί εξαιτίας του lockdown, αλλά οι μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις έχουν βαθύτερα αίτια και ούτε εξηγούνται από την ταυτόχρονη εποχικότητα των εορτών και του Black Friday. Αυτό ισχυρίζονται πηγές του κλάδου, που έχουν ενδελεχή εικόνα του αλλά και της κατάστασης στην υπόλοιπη Ευρώπη, εντοπίζοντας 4 βασικές αιτίες για την ταλαιπωρία που υφίστανται ξανά τόσο οι αποστολείς όσο και οι παραλήπτες δεμάτων ηλεκτρονικού εμπορίου και απλών εγγράφων, τις τελευταίες εβδομάδες.
Πρώτον, οι ελληνικές επιχειρήσεις ταχυμεταφορών, με λιγοστές εξαιρέσεις, δεν έχουν πραγματοποιήσει σοβαρές επενδύσεις στις απαραίτητες υποδομές. Και κυρίως στα κέντρα διαλογής όπου συγκεντρώνονται τα δέματα προς αποστολή. Και όσοι έχουν δρομολογήσει τέτοιες επενδύσεις (π.χ. auto sort: σύστημα αυτόματης διαλογής που επιταχύνει τη διαδικασία η οποία μεσολαβεί μεταξύ της συγκέντρωσης των δεμάτων και της αποστολής τους) αυτές βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της υλοποίησης και αδυνατούν να υποστηρίξουν την κατάσταση σήμερα.
Δεύτερον, υπάρχει σαφής και σημαντική υστέρηση των ελληνικών επιχειρήσεων ταχυμεταφορών σε επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας, σημειώνουν οι ίδιες πηγές. Ετσι, ακόμα και αν η εταιρεία από την οποία έχει αγοράσει κάποιος ένα προϊόν διαθέτει υπερσύγχρονες υποδομές εντοπισμού, συσκευασίας και αποστολής του αντικειμένου, η μεσολάβηση εταιρείας ταχυμεταφορών μπορεί να φρενάρει σημαντικά την όλη διαδικασία. «Η αλυσίδα είναι τόσο ισχυρή όσο ο πιο αδύναμος κρίκος της», επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι ειδικοί.
Τρίτον, είναι αξιοσημείωτη η έλλειψη αποθηκευτικών χώρων στο μεγαλύτερο μέρος της αγοράς, με αποτέλεσμα ακόμα και σε κανονικές συνθήκες, πριν από την πανδημία δηλαδή, να παρατηρούνται συμφορήσεις. «Είναι γνωστό, άλλωστε, πλέον στους περισσότερους ότι παραγγελίες από ηλεκτρονικά καταστήματα του εξωτερικού φτάνουν στην Ελλάδα σε δύο με τρεις εργάσιμες, την ώρα που οι χρόνοι αυτοί αποτελούν επιστημονική φαντασία για αποστολές εντός Ελλάδας», σχολιάζουν πηγές της αγοράς.
Τέταρτον, οι μέσες ημερήσιες εγχώριες αποστολές στην Ελλάδα υπολογίζεται πως πριν από την πανδημία κινούνταν στα επίπεδα των 200.000, αλλά εκτοξεύθηκαν τις πρώτες κιόλας εβδομάδες του δεύτερου lockdown πάνω από τις 800.000, με τις τελευταίες εκτιμήσεις να μιλούν για ακόμη και ένα εκατομμύριο εγχώριες αποστολές ημερησίως.
Σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπου η αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες ταχυμεταφορών είναι σχεδόν αντίστοιχη (μικρότερη, διότι εκεί το ηλεκτρονικό εμπόριο είχε ήδη μεγαλύτερη διείσδυση), σημειώνονται μεν καθυστερήσεις αλλά σε καμιά περίπτωση διπλασιασμός και τριπλασιασμός του χρόνου παράδοσης, εξηγούν οι ίδιες πηγές στην «Κ».
Ο κλάδος βρίσκεται, πάντως, σε κομβικό σημείο, καθώς πολλοί επιχειρηματίες του δυσπιστούν για το κατά πόσον έστω ένα μερίδιο της αυξημένης ζήτησης θα παραμείνει και την επόμενη μέρα της πανδημίας, αναβάλλοντας επενδύσεις που θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν την εν πολλοίς παρωχημένη κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι υποδομές και ο εξοπλισμός των ταχυμεταφορών στην Ελλάδα, υπογραμμίζουν σύμβουλοι επιχειρήσεων. «Αλλο οι επενδύσεις στη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη και άλλο οι επενδύσεις σε ραφιέρες ντέξιον», σημειώνουν σκωπτικά.
Η δε πρόσληψη κόσμου και η ενοικίαση μεταφορικών μέσων, μέσω των οποίων επιχειρούν το τελευταίο οκτάμηνο να λύσουν το πρόβλημα πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, δεν αποτελούν παρά πυροσβεστική λύση, σύμφωνα με τους ίδιους συμβούλους: το βασικό πρόβλημα είναι η απουσία οργανωμένων και τεχνολογικά εκσυγχρονισμένων κέντρων διαλογής.
Μια θετική εξέλιξη που αναδύεται από τα δεδομένα του δεύτερου lockdown, είναι πως έχουν αρχίσει να αυξάνονται με υψηλότατους ρυθμούς οι αποστολές από την Ελλάδα προς το εξωτερικό, καθώς ελληνικά καταστήματα ηλεκτρονικού εμπορίου «ανεβαίνουν» πάνω σε διεθνείς πλατφόρμες και επιλέγονται από ξένους καταναλωτές. Μία πτυχή της σημερινής πραγματικότητας που έχει ξεφύγει ίσως από την ευρύτερη προσοχή.
…και το κέρδισαν τα σούπερ μάρκετ
Στις 25 Μαρτίου, εάν προσπαθούσε ένας καταναλωτής στην Αττική να κάνει παραγγελία σε ηλεκτρονικό κατάστημα, ως πρώτη διαθέσιμη ημερομηνία παράδοσης εμφανιζόταν η 16η Απριλίου και αυτή αφορούσε παραγγελία από αμιγώς ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ.
Υπήρχαν περιπτώσεις που η πρώτη διαθέσιμη ημερομηνία παράδοσης ήταν η 4η Μαΐου, κάτι που ουσιαστικά αναιρούσε την ίδια την ύπαρξη και τον στόχο του ηλεκτρονικού σούπερ μάρκετ. Υπήρχαν δε πολλές αλυσίδες που στη διάρκεια του πρώτου lockdown δεν είχαν καν ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ ή μόλις είχαν αποκτήσει, όπως για παράδειγμα οι αλυσίδες «Μασούτης» και «Σκλαβενίτης», ενώ το μερίδιο των ηλεκτρονικών πωλήσεων στον συνολικό τζίρο του κλάδου ήταν ελαφρώς πάνω από 0,5%.
Πλέον, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ παραδίδουν τα προϊόντα που παραγγέλνονται ηλεκτρονικά σε μεγάλο βαθμό αυθημερόν, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και εντός δύο ωρών από την παραγγελία, μοιάζοντας να γνώριζαν αυτόν τον χώρο καλύτερα από κάθε άλλον λιανέμπορο.
Τα σούπερ μάρκετ αξιοποίησαν το ευρύ δίκτυο των φυσικών τους καταστημάτων για να τα μετατρέψουν στην ουσία σε κέντρα διανομής.
Πώς κέρδισαν το στοίχημα του ηλεκτρονικού εμπορίου και κυρίως της έγκαιρης παράδοσης αν και «νεοφώτιστες» οι περισσότερες σε αυτόν τον τομέα; Προχώρησαν σε σημαντικές επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό, σε συνεργασίες με ηλεκτρονικές πλατφόρμες παραγγελιοληψιών αλλά και διανομής, σε συνεργασίες με εξειδικευμένες εταιρείες διανομής προϊόντων με μίνι βαν και μηχανάκια, αύξησαν τον δικό τους ιδιόκτητο στόλο οχημάτων, ενώ πολύ σημαντικές ήταν οι επενδύσεις σε νέες αποθήκες με αυτοματισμούς. Σε πρώτη φάση δε, πριν ολοκληρωθούν οι επενδύσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, τα σούπερ μάρκετ αξιοποίησαν το ευρύ δίκτυο των φυσικών τους καταστημάτων για να τα μετατρέψουν στην ουσία σε κέντρα διανομής. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) για την παράδοση των παραγγελιών κατ’ οίκον τα σούπερ μάρκετ δαπάνησαν 8,1 εκατ. ευρώ στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου, ενώ μέχρι το τέλος του έτους υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε 13,9 εκατ. ευρώ. Σε 8,1 εκατ. ευρώ υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στο τέλος του 2020 η δαπάνη του κλάδου για την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών καταστημάτων, ενώ στο εννεάμηνο έγιναν συνολικά 6.600 προσλήψεις (υπολογίζονται άλλες 700 μέχρι το τέλος του έτους), πολλές εκ των οποίων αφορούν την καλύτερη διεκπεραίωση των ηλεκτρονικών παραγγελιών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της «Σκλαβενίτης», η οποία μέχρι τις αρχές του έτους δεν είχε καμία σχέση με το ηλεκτρονικό εμπόριο σε ό,τι αφορά το κανάλι της λιανικής. Στη διάρκεια του πρώτου lockdown συνήψε συμφωνία με την efood, χρησιμοποιώντας τότε την πλατφόρμα για τη λήψη των παραγγελιών και αξιοποιώντας τα καταστήματά της ως κέντρα διανομής. Εντός του 2020 λειτούργησε το δεύτερο e-hub για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών παραγγελιών, έχει αυξήσει τον στόλο των οχημάτων της και έχει προβεί σε συνεργασίες με εξειδικευμένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις μεταφορές τροφίμων, ενώ έχει προχωρήσει σε πάνω από 2.000 προσλήψεις.
Η «ΑΒ Βασιλόπουλος», η οποία διέθετε ηλεκτρονικό κατάστημα, επένδυσε πάνω από 10 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία του ΑΒ Home Shop Center για την εξυπηρέτηση των ηλεκτρονικών παραγγελιών της Αττικής. Εκεί απασχολούνται 260 άτομα και αναμένεται να φτάσουν τα 400. Επίσης, η εταιρεία προχώρησε σε συνεργασία με την delivery.gr για τη διανομή των προϊόντων της.
H MyMarket προχώρησε συνολικά σε πάνω από 900 προσλήψεις, πολλές εκ των οποίων αφορούν μεταφορείς, ενώ συνεργάστηκε με εταιρείες μεταφορών για την παράδοση των παραγγελιών. H «Κρητικός» ήδη από την άνοιξη είχε προχωρήσει στην υπηρεσία express delivery, προβαίνοντας σε συνεργασία με εταιρεία που διαθέτει μηχανάκια, ενώ τόσο η εν λόγω αλυσίδα όσο και η «Μασούτης» συνεργάζονται με την πλατφόρμα BOX.
