Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αρχίσει να προκαλεί σημαντικές ανατροπές στο διεθνές εμπόριο, τόσο μέσω άμεσων επιπτώσεων στους κλάδους παραγωγής, όσο και μέσω αλλαγών στις θαλάσσιες διαδρομές και στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Ειδικά η τήξη των πάγων και η άνοδος της θερμοκρασίας στον Αρκτικό Κύκλο, επηρεάζουν τη Γροιλανδία και την περιοχή του Βόρειου Πόλου, προκαλώντας μεγάλες αλλαγές στις θαλάσσιες μεταφορές.
Η Γροιλανδία, λόγω της θέσης της στον Αρκτικό Ωκεανό, έχει στρατηγική σημασία όχι μόνο για τις θαλάσσιες διαδρομές, αλλά και για την ασφάλεια του Αρκτικού Κύκλου, όπου η πολιτική επιρροή μπορεί να αποφέρει πλεονεκτήματα στους μεγάλους γεωπολιτικούς παίκτες. Η γεωπολιτική σημασία της περιοχής είναι τεράστια και αντανακλά την αναδυόμενη στρατηγική ανταγωνιστικότητα για τον έλεγχο του Αρκτικού Ωκεανού και των πόρων του.
Η τωρινή κίνηση του Ντόναλντ Τραμπ να διεκδικήσει την Γροιλανδία εντάσσεται στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής των ΗΠΑ για ενίσχυση της στρατηγικής τους θέσης στον Αρκτικό, όπου η Ρωσία και η Κίνα επίσης έχουν επενδύσει εντατικά σε στρατιωτικές και εμπορικές υποδομές. Η Ρωσία, για παράδειγμα, έχει ήδη ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή και αναπτύσσει σημαντικές υποδομές στις αρκτικές περιοχές της.
Ο Τραμπ θέλει να εξασφαλίσει τη δυνατότητα ελέγχου ή στρατηγικής επιρροής στις νέες θαλάσσιες διαδρομές του Αρκτικού Ωκεανού. Ειδικά, η Γροιλανδία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κόμβος για ανεφοδιασμό πλοίων ή ακόμα και για στρατιωτικές βάσεις, ενισχύοντας τη θέση των ΗΠΑ σε έναν γεωπολιτικά ασταθή και αναπτυσσόμενο Αρκτικό.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, είχε προτείνει την αγορά της Γροιλανδίας από τη Δανία και το 2019. Η πρόταση αυτή είχε απορριφθεί και τότε από τη Δανία και την κυβέρνηση της Γροιλανδίας.
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το διεθνές εμπόριο με διάφορους τρόπους, όπως:
Αυξημένοι Κίνδυνοι και Ακραία Καιρικά Φαινόμενα: Παρά τις ευκαιρίες από τις νέες διαδρομές, η κλιματική αλλαγή προκαλεί και αυξημένους κινδύνους για τις μεταφορές. Καταιγίδες, πλημμύρες και τυφώνες γίνονται πιο συχνά και πιο έντονα, κάτι που ενδέχεται να προκαλέσει καθυστερήσεις στις θαλάσσιες μεταφορές, να αυξήσει το κόστος ασφάλισης και να επηρεάσει την αξιοπιστία των προμηθευτών. Ειδικότερα, περιοχές όπως η Νότια Ασία και η Καραϊβική, οι οποίες εξαρτώνται από τη θαλάσσια μεταφορά, επηρεάζονται αρνητικά από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Ο Ρόλος της Γροιλανδίας στις Θαλάσσιες Μεταφορές και στην Εφοδιαστική Αλυσίδα
Η Γροιλανδία, ως χώρα του Αρκτικού Κύκλου, έχει μία συνεχώς αυξανόμενη σημασία στις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές και στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα λόγω των αλλαγών που φέρνει η κλιματική αλλαγή:
Θαλάσσιες Διαδρομές και Στρατηγική Θέση: Η Γροιλανδία βρίσκεται σε μια κρίσιμη στρατηγική θέση για την αξιοποίηση του Βόρειου Θαλάσσιου Δρόμου. Η αποψίλωση των πάγων διευκολύνει τη διέλευση εμπορικών πλοίων μέσω των στενών του Αρκτικού Ωκεανού, ενώ η Γροιλανδία μπορεί να λειτουργήσει ως ενδιάμεσος σταθμός για τον ανεφοδιασμό πλοίων, την αποθήκευση και την επεξεργασία φυσικών πόρων.
Εκμετάλλευση Φυσικών Πόρων: Η Γροιλανδία διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους (π.χ. μέταλλα, πετρέλαιο και αέριο), οι οποίοι αναμένεται να αυξήσουν τη σημασία της χώρας στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Καθώς η τήξη των πάγων καθιστά ευκολότερη την πρόσβαση σε αυτά τα αποθέματα, η Γροιλανδία μπορεί να γίνει ένας σημαντικός παίκτης στον τομέα των εξαγωγών φυσικών πόρων προς τις διεθνείς αγορές.
Περιβαλλοντική και Πολιτική Αντίδραση: Παρά τις ευκαιρίες, η ανάπτυξη των θαλάσσιων διαδρομών και η εξόρυξη φυσικών πόρων στην Γροιλανδία ενδέχεται να προκαλέσει περιβαλλοντικές ανησυχίες και πολιτική ένταση. Υπάρχουν ήδη συζητήσεις για την επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας στην ευάλωτη περιοχή του Αρκτικού Κύκλου, καθώς και για τη διαχείριση της αυξανόμενης διεθνούς αντιπαλότητας για την κυριαρχία στον Αρκτικό Ωκεανό.
Φυσικοί Πόροι
Η Γροιλανδία είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ορυκτά και σπάνιες γαίες. Καθώς η κλιματική αλλαγή καθιστά ευκολότερη την εξόρυξη αυτών των πόρων λόγω της μείωσης των πάγων, οι μεγάλες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, ενδιαφέρονται για την πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους, τόσο για την ικανοποίηση των εσωτερικών τους αναγκών όσο και για να ενισχύσουν τη γεωπολιτική τους θέση.
Η Γροιλανδία, ως τμήμα της Δανίας, παραμένει υπό ευρωπαϊκή επιρροή, αλλά η πολιτική διεκδίκηση της περιοχής υπογραμμίζει τη στρατηγική σημασία του ελέγχου αυτών των φυσικών πόρων, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των ανταγωνιστικών συμφερόντων των ΗΠΑ και άλλων δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ρωσία.
Αντιδράσεις της Δανίας και της Γροιλανδίας
Η πρόταση του Τραμπ δεν έγινε αποδεκτή ούτε από τη Δανία ούτε από τη Γροιλανδία. Η Γροιλανδία, αν και πολιτικά και οικονομικά συνδεδεμένη με τη Δανία, είναι μια αυτόνομη περιοχή με δική της κυβέρνηση. Η απόρριψη αυτής της πρότασης από τη Δανία και η δημόσια αντίθεση της Γροιλανδίας υπήρξε ξεκάθαρη, καθώς θεωρεί τη στρατηγική της ανεξαρτησία και τον έλεγχο των φυσικών της πόρων ως ζωτικής σημασίας.
Η Ρωσία, η οποία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Αρκτική, παρακολουθεί στενά τη «δραματική εξέλιξη» της κατάστασης, απάντησε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου:
«Η Αρκτική είναι περιοχή των εθνικών μας συμφερόντων, των στρατηγικών μας συμφερόντων», σημείωσε ο Ντμίτρι Πεσκόφ. «Ενδιαφερόμαστε να διατηρηθεί η ατμόσφαιρα ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή της Αρκτικής» και προσέθεσε:
«Παρακολουθούμε πολύ στενά την ιδιαίτερα δραματική εξέλιξη της κατάστασης, ωστόσο, προς το παρόν, δόξα σοι ο Θεός, στο επίπεδο δηλώσεων».
Ο Πεσκόφ σημείωσε ότι οι απόπειρες των ΗΠΑ να αποκτήσουν την Γροιλανδία, που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, είναι υπόθεση των ΗΠΑ και της Δανίας, επισημαίνοντας ωστόσο ότι η Ευρώπη αντιδρά πολύ προσεκτικά στις δηλώσεις του Τραμπ.
