Στέκεσαι σε μια ζυγαριά και περιμένεις με αγωνία να φανεί ο αριθμός μπροστά στα μάτια σου. Αλλά ακριβώς τη στιγμή που πρόκειται να δεις το αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς και της αφοσίωσής σου, μια ενοχλητική σκέψη περνάει στο μυαλό σου: «Θα μπορούσε το άγχος να έχει επηρεάσει την απώλεια βάρους;»
Το άγχος, μοιάζει με αυτόν τον άτακτο συμμαθητή που φαίνεται να βρίσκει πάντα έναν τρόπο να μπλέκει στα σχέδιά μας. Είναι ο ανεπιθύμητος καλεσμένος στο απόλυτα ισορροπημένο τραπέζι του δείπνου, το νυχτερινό θηρίο που σας κάνει στριφογυρίζετε στο κρεβάτι και ο ύπουλος αγωγός των φυσιολογικών αλλαγών στο σώμα σας.
Μπορεί να μην το γνωρίζατε, όμως το άγχος και το βάρος έχουν δημιουργήσει μια περίπλοκη σχέση, με αποτέλεσμα πολλές φορές να διαταράσσονται οι διατροφικές σας συνήθειες.
Τι είναι ακριβώς το άγχος;
Το άγχος είναι μια φυσική απάντηση σε δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να μας επηρεάσουν τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Είναι ο τρόπος του σώματός μας να προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει μια αντιληπτή απειλή. Ενώ το άγχος μπορεί να είναι χρήσιμο σε ορισμένες καταστάσεις, το χρόνιο ή παρατεταμένο στρες μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία μας.
Ποια είναι η σχέση μεταξύ άγχους και σωματικού βάρους
Το άγχος και το βάρος συνδέονται περίπλοκα. Όταν αγχωνόμαστε, μπορεί να διαταραχθούν οι διατροφικές μας συνήθειες, να επηρεαστούν τα πρότυπα ύπνου μας, αλλά και οι φυσιολογικές διαδικασίες του σώματός μας, οδηγώντας σε αλλαγές στο βάρος.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το άγχος επηρεάζει την υγεία και το βάρος μας είναι ζωτικής σημασίας για την υιοθέτηση αποτελεσματικών στρατηγικών για τη διαχείριση του και τη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
Το άγχος δεν είναι μια απλή αφηρημένη έννοια που απλώς ανακατεύει τα συναισθήματά σας. Ω, όχι, είναι μια τρομερή δύναμη που στέλνει σήματα σε κάθε εκατοστό της ύπαρξής σας. Από τη στιγμή που το άγχος χτυπά την πόρτα του μυαλού σας, ξεκινά ένας καταρράκτης χημικών αντιδράσεων, θέτοντας τις βάσεις για αλλαγές που μπορεί να σας κάνουν να νιώθετε σαν ακροβάτης σε ένα υψηλό σύρμα χωρίς δίχτυ ασφαλείας.
Όταν αντιμετωπίζουμε μια αγχωτική κατάσταση, το σώμα μας ενεργοποιεί την απόκριση «μάχη-ή-φυγή». Αυτή ενεργοποιεί την απελευθέρωση ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, που προετοιμάζουν το σώμα μας για άμεση δράση.
Απελευθέρωση ορμονών του στρες (κορτιζόλη και αδρεναλίνη)
Η κορτιζόλη, που συχνά αναφέρεται ως «ορμόνη του στρες», παίζει σημαντικό ρόλο στην απόκριση στο στρες. Αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα και ενισχύει τη χρήση της γλυκόζης από τον εγκέφαλο. Η αδρεναλίνη παρέχει μια έκρηξη ενέργειας, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και αυξημένη εγρήγορση.
Πιθανότατα έχετε ακούσει για αυτές τις δύο ορμόνες, αλλά πώς ακριβώς επηρεάζουν το σώμα μόλις τεθούν σε δράση; Η παρατεταμένη έκθεση στις ορμόνες του στρες μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας μας πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις και ασθένειες.
Το άγχος επηρεάζει επίσης το καρδιαγγειακό σύστημα, αυξάνοντας τον κίνδυνο υπέρτασης και καρδιακών παθήσεων. Επιπλέον, το στρες μπορεί να διαταράξει την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, οδηγώντας σε πεπτικά προβλήματα.
Στρες και διατροφικές συνήθειες
Το συναισθηματικό φαγητό είναι μια κοινή απάντηση, όπου χρησιμοποιείται ως μηχανισμός αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων. Όταν έχετε άγχος, πολλές φορές μπορεί να στραφείτε στο φαγητό για να χαλαρώσετε. Αυτό συχνά περιλαμβάνει λαχτάρα για ανθυγιεινές τροφές με πολλές θερμίδες που παρέχουν προσωρινή ανακούφιση, αλλά μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση βάρους μακροπρόθεσμα.
Πιο συγκεκριμένα το άγχος μπορεί να προκαλέσει έντονη λαχτάρα για ζαχαρούχα, λιπαρά και εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα. Μπορεί να αισθάνεστε ωραία όταν φάτε μπισκότα, πατατάκια, κέικ, ντόνατς ή άλλες λιχουδιές, αλλά να έχετε υπόψη σας ότι αυτοί οι τύποι τροφών παρέχουν μια προσωρινή αίσθηση ευχαρίστησης και άνεσης λόγω της απελευθέρωσης νευροδιαβιβαστών «καλής αίσθησης» στον εγκέφαλο.
Προφανώς το φαγητό χρησιμεύει ως υποσυνείδητος τρόπος σας για να αντιμετωπίσετε αυτές τις ορμόνες του στρες, ωστόσο, η συνεχής υποχώρηση σε αυτές τις επιθυμίες μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και αρνητικές συνέπειες για την υγεία.
Το άγχος μπορεί επίσης να διαταράξει τα συνήθη διατροφικά σας πρότυπα. Μπορεί να προκαλέσει έκπληξη, αλλά το άγχος δεν οδηγεί απαραίτητα σε υπερφαγία, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ακούσια νηστεία. Και τα δύο είναι εξίσου επιβλαβή για το σώμα και τις βιολογικές διεργασίες.
Ενώ ορισμένα άτομα μπορεί να στραφούν στο φαγητό για να χαλαρώσουν, κάποιοι άλλοι μπορεί να παρουσιάσουν απώλεια όρεξης και υποφαγία κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων. Και τα δύο άκρα μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία της πρόσληψης και της δαπάνης ενέργειας, οδηγώντας δυνητικά σε διακυμάνσεις βάρους.
Κορτιζόλη και αύξηση βάρους
Η κορτιζόλη παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού και στην αποθήκευση λίπους. Όταν τα επίπεδα της είναι σταθερά αυξημένα λόγω χρόνιου στρες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της όρεξης, ιδιαίτερα για τρόφιμα με πολλές θερμίδες. Επιπλέον, η κορτιζόλη προάγει την αποθήκευση λίπους, ειδικά γύρω από την περιοχή της κοιλιάς.
Το σπλαχνικό λίπος, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για την υγεία. Είναι μεταβολικά ενεργό και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη τύπου 2 και άλλων χρόνιων παθήσεων. Το χρόνιο στρες μπορεί να συμβάλει στη συσσώρευση σπλαχνικού λίπους λόγω της επίδρασης της κορτιζόλης στην κατανομή του λίπους.
Επίδραση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη και στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, την ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Η αντίσταση στην ινσουλίνη, που συχνά σχετίζεται με αύξηση βάρους που προκαλείται από το στρες, μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπίες στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
Μειωμένο κίνητρο και ενέργεια για άσκηση
Όταν τα επίπεδα άγχους είναι υψηλά, μπορεί να είναι δύσκολο να βρείτε το κίνητρο και την ενέργεια για να ασχοληθείτε με τη σωματική δραστηριότητα. Το άγχος μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ψυχικά και σωματικά εξαντλημένοι, κάνοντας την άσκηση να φαίνεται σαν ένα επιπλέον βάρος.
Στρες, ύπνος και βάρος
Ας εξερευνήσουμε τον περίπλοκο ιστό που συνδέει το άγχος, τον ύπνο και το βάρος. Το άγχος μπορεί να διαταράξει τα πρότυπα ύπνου μας και να επηρεάσει τις φυσιολογικές διαδικασίες του σώματός μας, επηρεάζοντας τελικά τις αλλαγές στο βάρος.
Η στέρηση ύπνου επηρεάζει τη ρύθμιση των ορμονών της πείνας και του κορεσμού, όπως η λεπτίνη και η γκρελίνη. Όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά, τα επίπεδα γκρελίνης αυξάνονται, διεγείροντας την όρεξη, ενώ τα επίπεδα λεπτίνης μειώνονται, οδηγώντας σε μειωμένο αίσθημα πληρότητας. Αυτή η ανισορροπία μπορεί να συμβάλει στην υπερκατανάλωση τροφής και στην αύξηση βάρους.
Μηχανισμοί αντιμετώπισης και διαχείρισης του άγχους
Μην ανησυχείτε. Υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε και να διαχειριστείτε τα επίπεδα του άγχους σας.
Υγιείς στρατηγικές για τη μείωση του άγχους (άσκηση, διαλογισμός, βαθιές αναπνοές)
Η αποτελεσματική διαχείριση του άγχους είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους και της συνολικής ευεξίας. Η τακτική σωματική άσκηση, η εξάσκηση τεχνικών διαλογισμού ή ενσυνειδητότητας και ασκήσεις βαθιάς αναπνοής μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των επιπέδων του στρες και στην προώθηση μιας αίσθησης ηρεμίας και χαλάρωσης.
Κοινωνική υποστήριξη και οικοδόμηση ανθεκτικότητας
Η αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης από φίλους, οικογένεια ή ομάδες υποστήριξης μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη διέξοδο για την έκφραση συναισθημάτων και την απόκτηση προοπτικής σε στρεσογόνες στιγμές. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας μέσω θετικών μηχανισμών αντιμετώπισης, όπως η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και η καλλιέργεια σχέσεων, μπορεί να βοηθήσει στον μετριασμό των επιπτώσεων του στρες στο βάρος και την υγεία.
Αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας όταν χρειάζεται
Σε περιπτώσεις όπου το άγχος γίνεται συντριπτικό ή χρόνιο, η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας από θεραπευτές ή συμβούλους μπορεί να είναι ευεργετική. Αυτοί οι επαγγελματίες μπορούν να προσφέρουν καθοδήγηση, υποστήριξη και στρατηγικές βασισμένες σε στοιχεία για την αποτελεσματική διαχείριση του άγχους.
Η αναγνώριση της σύνδεσης μεταξύ άγχους και βάρους είναι απαραίτητη για την υιοθέτηση υγιών μηχανισμών αντιμετώπισης και στρατηγικών διαχείρισης του. Με την αποτελεσματική διαχείριση του άγχους, μπορούμε να υποστηρίξουμε τη συνολική μας ευεξία και να διατηρήσουμε ένα υγιές βάρος.
