Πως ύφεση και ακριβό ευρώ απειλούν συντάξεις και μισθούς

Με δύο βασικές νάρκες βρίσκεται αντιμέτωπη η πορεία της ελληνικής οικονομίας -και μαζί της τις συντάξεις και τους μισθούς- προς το φετινό καλοκαίρι. Η πρώτη νάρκη είναι η ύφεση και η δεύτερη το ακριβό ευρώ.

Η ύφεση μπορεί να… χτυπήσει την πόρτα της ελληνικής οικονομίας, εφόσον “σπάσουν” την πόρτα της οικονομίας της ευρωζώνης οι δασμοί 10% τους οποίους επέβαλαν οι ΗΠΑ σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ. Αν και ο Τραμπ ανέστειλε έως τον Ιούλιο 2025 το συντελεστή 20%, η αβεβαιότητα σε σχέση με το τι θα κάνει τελικά σε συνδυασμό με τους δασμούς 145% στην Κίνα, κάθε άλλο παρά παίζουν θετικό ρόλο στον ευρωπαϊκό ρυθμό ανάπτυξης. Το ακριβό ευρώ, το οποίο έχει έρθει ως συνέπεια της υποτίμησης του δολαρίου, πλήττει τις εξαγωγές της ΕΕ προς τις άλλες χώρες, πέραν των ΗΠΑ, καθώς ανεβάζει τις τιμές τους.

Την ίδια ώρα, η μείωση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κατά 0,25 μονάδες την Μεγάλη Πέμπτη 17 Απριλίου 2025, ελάχιστα εκτιμάται από αναλυτές πως μπορεί να στηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία να αντιμετωπίσει τις «εξωτερικές» υφεσιακές πιέσεις (λόγω του δασμολογικού πολέμου), πόσο μάλλον να δώσει «εσωτερική» ώθηση στο πλάνο της ΕΕ για νέες γιγάντιες επενδύσεις (800 δισ. ευρώ) με στόχο τον επανεξοπλισμό της, όπως αυτό προβλέπεται από τη Λευκή Βίβλο που παρουσίασε η Κομισιόν στις 19 Μαρτίου 2025 (ReArmEU 2030).

Αν και μόνο δύο χώρες – μέλη της ΕΕ, έχουν εκδηλώσει σαφή πρόθεση να αυξήσουν αποφασιστικά τις αμυντικές δαπάνες τους, δηλαδή η Γερμανία και η Ελλάδα, οι αναλυτές περιμένουν πως το γερμανικό πακέτο των 1,1 τρισ. ευρώ (όχι μόνο για την άμυνα αλλά και τις υποδομές) θα μπορούσε να συμπαρασύρει προς τα πάνω όχι μόνο τη γερμανική, αλλά και την ευρωπαϊκή οικονομία.

Και αυτό λόγω της γιγάντιας εξάρτησης από την ΕΕ, τόσο σε επίπεδο εξαγωγών (καθώς η απόλυτη πλειοψηφία τους κατευθύνεται στις ευρωπαϊκές αγορές), όσο και σε επίπεδο χρηματοδότησης και ξένων επισκεπτών (καθώς η πλειοψηφία τους επίσης προέρχεται από την ΕΕ).

Συνεπώς κάθε πλήγμα στην ευρωπαϊκή οικονομία θα φέρει πλήγμα και στην ελληνική, με τους αναλυτές να βλέπουν αναλογία 1% προς 0,5% τουλάχιστον. Δηλαδή για κάθε 1% που θα χάνει το ευρωπαϊκό ΑΕΠ, θα χάνει τουλάχιστον 0,5% το ελληνικό ΑΕΠ.

Κατά τ΄άλλα, το ακριβό ευρώ συμφέρει τις εισαγωγές προϊόντων, μαζί και του πετρελαίου (την ίδια ώρα που καταποντίζεται η διεθνής τιμή του) στην Ελλάδα από τρίτες (δηλαδή εκτός ευρωζώνης) χώρες, καθώς τις καθιστά πιο φθηνές για τους Έλληνες εισαγωγείς και άρα για τους Έλληνες καταναλωτές.

Από την άλλη, όμως, το ακριβό ευρώ (καθώς αναμένεται να πλήξει τις ευρωπαϊκές εξαγωγές) κατεβάζει τον πήχη της κατανάλωσης των μη Ευρωπαίων τουριστών που περιμένει η Ελλάδα το ερχόμενο καλοκαίρι, προπαντός από τις ΗΠΑ, η οποία αποτελεί τα τελευταία χρόνια, μία συνεχώς διευρυνόμενη «δεξαμενή» επισκεπτών.

Κάθε απώλεια στο ρυθμό ανάπτυξης του ελληνικού ΑΕΠ σημαίνει πως κατεβαίνει ο πήχης όχι μόνο των εσόδων του κράτους από φόρους και εισφορές, αλλά και των αυξήσεων στις κύριες συντάξεις και τους μισθούς τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα. Η συσχέτιση αυτή δεν είναι «θεωρητική», αλλά στηρίζεται στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο που θέλει τις αυξήσεις στις κύριες συντάξεις (βάσει νόμου Κατρούγκαλου), αλλά τον κατώτατο μισθό και τους μισθούς στο δημόσιο (βάσει νόμου Κεραμέως) το 2026 να καθορίζονται με βάση -και – το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης.

Λαμβάνοντας υπόψην το πιο ακραίο σενάριο (αλλά όχι απίθανο) αυτή τη στιγμή, δηλαδή αυτό της ύφεσης στην ελληνική οικονομία το 2025, θα οδηγηθούμε σε πάγωμα των αυξήσεων των κύριων συντάξεων, του κατώτατου μισθού και των αμοιβών στο δημόσιο το 2026.