Ημικροβιακή αντοχή, η αντοχή δηλαδή που αναπτύσσουν οι μικροοργανισμοί στις αντιμικροβιακές ουσίες, «σκοτώνει» ήδη εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με την κατάσταση μάλιστα να οδεύει προς επιδείνωση. Ωστόσο, οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες δεν σπεύδουν να αναλάβουν δράση.
Το καλοκαίρι του 2021, ερευνητές του αμερικανικού MIT και του καναδικού Πανεπιστημίου McMaster τροφοδότησαν έναν αλγόριθμο με 7.000 χημικές ενώσεις, με την ελπίδα να βρουν ποια θα μπορούσε να «σκοτώσει» το νοσοκομειακό παθογόνο Acinetobacter baumannii.
Μέσα σε μόλις μιάμιση ώρα, με τη βοήθεια της τεχητής νοημοσύνης, οι ερευνητές είχαν μπροστά τους ένα προτεινόμενο, πιθανώς αποτελεσματικό, νέο αντιβιοτικό, ένα αντιβιοτικό το οποίο θα μπορούσε να συνδράμει τη μάχη ενάντια στα λεγόμενα υπερμικρόβια: στα βακτήρια δηλαδή, στους ιούς, στους μύκητες και στα παράσιτα που δεν ανταποκρίνονται, καθώς έχουν πια μεταλλαχθεί, στα ήδη διαθέσιμα φάρμακα.
«Τα ανθεκτικά μικρόβια δεν καταστρέφονται από τα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν να πολλαπλασιάζονται ελεύθερα και να μεταφέρουν την αντοχή στις επόμενες γενιές μικροβίων […] η υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρήση αντιμικροβιακών ουσιών – αντιβιοτικών ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των ανθεκτικών οργανισμών και συνεπώς επιταχύνει την ανάπτυξη της μικροβιακής αντοχής […] Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη διαχρονική απειλή για τη δημόσια υγεία […] Η ανάπτυξη της μικροβιακής αντοχής αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα και αφορά την ιατρική, κτηνιατρική, γεωργία/κτηνοτροφία και το περιβάλλον», εξηγεί, μέσω σχετικής ανάρτησης στον ιστοχώρο του, ο ΕΟΔΥ.
Οι ερευνητές των MIT και McMaster φρόντισαν, από την πλευρά τους, να ενισχύσουν το αντιβιοτικό που τους πρότεινε ο αλγόριθμος, και εν συνεχεία το δοκίμασαν σε ποντίκια διαπιστώνοντας την αποτελεσματικότητά του. Ωστόσο, θα χρειαστούν χρόνια μέχρι το εν λόγω φάρμακο να δοκιμαστεί σε ανθρώπους.
Προβλέψεις για εκατομμύρια νεκρούς ετησίως
Η μικροβιακή αντοχή αποκαλείται πια και «σιωπηλή πανδημία», όπως αναφέρουν οι FT. Ανθεκτικά παθογόνα οδήγησαν στον θάνατο 1,26 εκατομμύρια ανθρώπους το 2019, σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet. Όσο περνούν τα χρόνια ωστόσο, η κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται.
Σύμφωνα με βρετανική έρευνα του 2016, οι νεκροί λόγω μικροβιακής αντοχής θα μπορούσαν να έχουν αγγίξει τα 10 εκατομμύρια ετησίως έως το 2050. Σύμφωνα με πιο πρόσφατες εκτιμήσεις ωστόσο, αυτά τα 10 εκατομμύρια θα μπορούσαν ενδεχομένως να γίνουν ακόμη και 20 εκατ.
Ωστόσο, παρά την υπαρκτή απειλή, η φαρμακευτική βιομηχανία και οι κυβερνήσεις δεν επενδύουν αρκετά στην αντικατάσταση των παλαιότερων αντιβιοτικών με νεότερα φάρμακα στα οποία τα βακτήρια δεν είναι ανθεκτικά, όπως αναφέρουν οι Financial Times.
Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και των νέων τεχνολογιών αλληλούχισης του γονιδιώματος, θα μπορούσαν να ενισχυθούν τα μέσα αντιμετώπισης αυτής της απειλής.
Ωστόσο, ακόμη και όταν ανακαλυφθεί ένα νέο πολλά υποσχόμενο αντιβιοτικό, η αγορά των φαρμάκων δεν το υποδέχεται με ανοιχτές αγκάλες. Αντιθέτως.
«Αφιλόξενη» για τα νέα αντιβιοτικά η αγορά των φαρμάκων
Σύμφωνα με τους FT, για να αποφευχθεί η πρόκληση ακόμη μεγαλύτερης αντίστασης/ανθεκτικότητας, τα νέα αντιβιοτικά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ, επομένως είναι απίθανο να είναι μπεστ σέλερ για τις φαρμακοβιομηχανίες. Οι κυβερνήσεις και τα συστήματα υγείας που είναι συνηθισμένα σε φθηνά γενόσημα αντιβιοτικά δεν θα ξοδέψουν αρκετά χρήματα σε νέα φάρμακα, ενώ το κόστος διάθεσης ενός νέου αντιβιοτικού στην αγορά είναι περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Είναι λίγοι οι επιχειρηματίες που είναι διατεθειμένοι να χρηματοδοτήσουν τις δαπανηρές κλινικές δοκιμές που απαιτούνται από τις ρυθμιστικές Αρχές, ενώ επενδυτές έχουν χάσει συνολικά περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν ανεπιτυχώς αντιβιοτικά, σύμφωνα με όσα αναφέρει το AMR Action Fund.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η ΕΕ αναζητούν τους τρόπους που θα τους επιτρέψουν να δώσουν κίνητρα στους παρασκευαστές φαρμάκων ώστε να δημιουργήσουν αποτελεσματικότερα αντιβιοτικά, πλην όμως μέχρι στιγμής οι προσπάθειές τους στερούνται συντονισμού και ορμής.
Το προηγούμενο της Covid-19
Η Covid-19 έδειξε στην πράξη πόσο καταστροφική μπορεί να είναι μια πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, αφού επιστρέψουν στην κανονικότητα, οι πολίτες στην πλειονότητά τους δεν θέλουν να ακούν σενάρια για νέες απειλές και οι φορείς χάραξης πολιτικής, αντιστοίχως, δεν θέλουν να τους βομβαρδίζουν συνέχεια με τέτοια σενάρια.
